نسل تغییر؛ دخترانی که نام افغانستان را با تکنالوژی جهانی گره زدند

هرات با پیشینه‌ی تمدنی درخشان از گذشته تاکنون استعداد‌هایی زیادی را در دامنش پرورانده است. ظهور تیم دختران رباتیک در مسابقات جهانی مصداقی بر این ادعاست. در چند سال پسین، زنان هرات موفقیت‌های بی‌شماری در حوزه‌های مختلف به ویژه تکنالوژی به دست‌آوردند؛ زندگی زنان در افغانستان از چند دهه به اینسو فراز و فرود‌های زیادی داشته است، خیلی دورتر نمی‌رویم، زنان در دوران پسا طالبان، یعنی حکومت کنونی افغانستان؛ تابستان سال 2017 صفحه‌ی تازه‌ای به نام دختران افغانستانی در دنیای تکنالوژی باز شد؛ این بار اما متفاوت‌تر، دختران ربات‌ساز هرات با شرکت در مسابقات جهانی رباتیک در واشنگتن مدال شجاعت گرفتند و جای خالی زنان افغانستانی را در دنیای تکنالوژی پر کردند. از دو سال به این طرف دختران ربات‌ساز با کسب مدال‌های رنگارنگ در مسابقات مختلف جهانی، سربرگ رسانه‌ها قرار گرفتند؛ موفقیت‌های پی‌هم این تیم، به رقم دختران علاقه‌مند حوزه‌ی تکنالوژی افزود؛ مراکز زیادی برای آموزش دختران در بخش‌های مختلف تکنالوژی در هرات ایجاد شد. تا جایی‌که اکنون دختران زیادی مصروف فراگیری فنون برای ساخت گیم‌، انمیشن و لایت هستند. با آنکه  رشد یادگیری فنون تکنالوژی در بین دختران پیشنه‌ی زیادی ندارد؛ اما دختران هرات در این حوزه درخشش خوبی داشته‌اند.

پیش از طالبان و در تاریخ افغانستان، زنان سهمی در حوزه‌ی تکنالوژی نداشتند. به­‌گواهی تاریخ مثل بسیاری از عرصه‌­های دیگر، حوزه‌ی تکنالوژی نیز در افغانستان بیشتر مردانه بوده است. وضعیت نابسامان افغانستان در گذشته بیشترین قربانی را از زنان گرفت برای اثبات این گفته‌ام اشاره‌ی کوتاهی به زندگی زنان در شش سال حکومت طالبان می‌کنم. آن زمان  دروازه‌های مکتب­‌ها و دانشگاه­‌ها به‌­روی زنان بسته بود. زنان نه تنها که حق تحصیل و کار در ادارات را نداشتند که حتی نمی‌توانستند بدون همراه شرعی ازخانه بیرون شوند؛ زنان افغانستانی در این دوره از همه‌ی حقوق فردی و اجتماعی محروم بودند. اجرای احکامی چون سنگ‌سار، تازیانه زدن و پوشش اجباری در ملاء عام به وحشت شرایط  زنان در آن زمان افزوده بود.

با شکست طالبان صفحه‌ی تازه‌ای در زندگی زنان باز شد و در دوسال پسین دختران افغانستانی توانستند در کنار سایر موفقیت‌ها چهار مدال از مسابقات جهانی رباتیک، گیم دختران قهرمان، گیم مبارزه با مواد مخدر ساخت نخستین استیکر‌های افغانی را با افتخار به عنوان دستاورد‌ شان به جهانیان پیشکش کنند.

دستاورد‌های دختران در حوزه‌ی تکنالوژی در داخل و خارج از کشور از دید پنهان نیست؛ علی‌­رغم مشکلات و چالش­‌های که دختران در جامعه در حال حاضر با آن روبرواند؛ اما این دوران را می­‌توان روشن­‌ترین دوران تاریخ افغانستان برای دختران و زنان دانست.

در این دوران نیز بود و نبود دختران افغانستانی مثل سرنوشت زنان افغانستان در صد سال اخیر، فراز و فرودهای فراوانی داشته است، اولین سفر، تیم دختران رباتیک به آمریکا مثل گذشتن از هفت خوان رستم بود. ویزای شان دوبار از سوی این کشور رد شد و سرانجام با مداخله‌ی مجلس سنای آمریکا توانستند به آمریکا سفر کنند؛ اما این پایان مشکلات نبود اینجا در افغانستان مخالفت‌ها از هرجا و هر گوشه‌ی آغاز شد؛ گویا نوع پوشش و سفر بدون همراه شرعی این دختران، به مزاج خیلی‌ها خوش نخورد بود و با نشر مطالبی در شبکه‌های اجتماعی به هتک حرمت و توهین پرداختند؛ اما در کنار این افراد زیادی با نشر تصویری از  تیم دختران رباتیک حمایت کردند و آنان را ” دختران نسل تغییر” لقب دادند.

با این همه پیشرفت تیم دختران رباتیک همچنان ادامه دارد تا جایی‌که دختران ربات‌ساز و سایر دخترانی که در حوز‌ه‌ی تکنالوژی فعالیت دارند، برنامه‌ها و آرزو‌هایی زیادی را برای هم‌نوعان شان در سر دارند. برای عملی شدن این برنامه‌ها، اما بدون شک پشتیبانی دولت افغانستان امر حتمی است. با آنکه دولت‌مردان افغانستان تیم دختران رباتیک را مورد تشویق و حمایت همه جانبه قرار دادند؛ اما این توجه و تشویق نباید مختص به یک تیم می‌بود اکنون در هرات دختران زیادی در این راه تلاش می‌کنند، اما کم‌تر شاهد حمایت آنان از سوی نهاد‌های دولتی بوده‌ایم. اکثر نهاد‌های در بخش آموزش دختران در حوزه‌ی تکنالوژی فعالیت دارند؛ از سوی کشور‌های خارجی حمایت می‌شوند و دولت افغانستان با آنکه شاهد پیشرفت دختران در این عرصه بوده است، تاکنون قدم اساسی جهت حمایت از این نهاد‌ها برنداشته است.

در پایان، آنچه برای تثبیت جایگاه زنان در دنیای تکنالوژی پیشنهاد می‌شود، ایجاد مراکزی برای حمایت و جذب بیشتر دختران در حوزه تکنالوژی، گنجاندن مضامینی در حوزه‌ی تکنالوژی در نصاب آموزشی معارف، فراهم کردن زمینه‌ی سفر برای دختران برای شرکت در مسابقات جهانی، برگزاری دوره‌های رقابتی در سراسر کشور به منظور رشد فناوری‌های تکنالوژی در بین دختران، برگزاری برنامه‌آگاهی‌دهی در ارتباط به اهمیت و حضور زنان در حوزه‌های مختلف اجتماعی به ویژه حوزه‌ی تکنالوژی از طریق رسانه‌های جمعی است.

نویسنده: ضیاگل عظیمی