بهانه‌هایی که پریود را تابو ساخت
با نگاه کوتاهی به تاریخ بشریت، متوجه می‌شویم که زنان قبل از گسترش مردسالاری و به‌وجود آمدن مذاهب گوناگون، از “پریود” که پدیده‌یی کاملا طبیعی است شرمسار نبودند. حتا نظمی که در عادت ماهوار وجود دارد، از اولین تقویم‌های بشری به‌شمار می‌رفت.
قدیمیان اعتقاد داشتند که چون زن از قدرت خون‌سازی بهتری برخوردار است و ماهانه خون اضافه را از بدنش دفع می‌کند، برای‌شانشگفت‌انگیز بود که چطور مردان پس از زخمی شدن و خون‌ریزی در جنگ‌ها، می‌میرند ولی برای زن‌ها این اتفاق نمی‌افتد. بااین‌حال؛ خون زن نشان‌دهنده قدرت ذاتی او بود، نه ضعف و نجاست و پلیدی.
اما همراه با گسترش مردسالاری، این پدیده‌ی طبیعی که گاهاً با درد و ناتوانی‌همراه بود، بهانه‌یی شد برای ضعیف پنداشتن زن‌ها (لااقل یک هفته در ماه )و کم کم ترد شدن‌شان. حالانکه در حقیقت “قاعدگی” وسخن گفتن از آن که اولین نشانه‌ی سلامت جسمی یک دختر و زن است و زمینه‌ی باروری و تداوم نسل بشر را مهیا می‌کند، جایی برای شرمساری ندارد.
در سال‌های اخیر شاهد هستیم که در مورد پریود و پیامدها و عوارض روحی و جسمی آن زیاد گفته شده، اما دریغ از کوچک‌ترین تغییر در باورهای پوسیده و خرافات مربوط به آن در اذهان عمومی. به همین علت بر آن شدم که علل تابو پنداشته شدن «پریود» رارا احکام مذهبی مربوط به آن ریشه‌یابی کنم و به‌صورت فشرده در این مقاله جای دهم.
زرتشتیان: در کتاب وندیداد می‌خوانیم که هرگاه زن در خانه‌ی مزداپرست، نشان حیض ببیند، باید یک معبر در خانه که از گیاه و درخت خالی باشد، انتخاب نماید و زمین آنرا سنگ‌ریزه نرم بپاشد و آن را از نصف، از سه یک، از چهار یک یا از پنج یک خانه جدا سازند. والا ممکن است دید زن به آتشافتد و باید از آتش سی‌گام، از آب سی‌گام، از شاخه (شاخه‌های تازه بریده درخت) سی‌گام و از مرد پارسا، باید سی‌گام فاصله داشته باشد. مردی که برای این زن غذا و خوراک به‌همراه آورد، باید سه گام از او فاصله بگیرد و دو قطعه نان خشک و یک مقدار آبجو به اندازه‌‌های که زن ضعیف نشود. هر گاه کودکی او را لمس کند، باید دست‌های او را شست‌شو دهند. هرگاه او بیش از نه روزحیض ببیند، سه سوراخ در زمین بکنند و زن را در دو سوراخ اول با ادرار گاو و در سوراخ سوم با آب بشویند.
یهودیت: زنی که در حالت قاعدگی است، برای مدت هفت‌روز به لحاظ دینی ناپاک محسوب می‌شود و هر چیزی که وی با آن تماس پیدا کند، آلوده می‌گردد.
یهودیان بر این باوراند که حضرت موسی زنان حایض را از نزدیک شدن به رودخانه، چاه آب، آشپزخانه، مزرعه، باغ و گله برحذرکرده بود. در «میشنا» حتی از «مکان ناپاکان» یاد کرده است. این محل احتمالاً توسط زنانی که دوره قاعدگی خویش را می‌گذراندند،استفاده می‌شده است. امروزه در میان فلاشه‌های «اتیوپی» که آداب و عقاید یهودی را برگرفته و به آن عمل می‌کنند، هنوز می‌توانرسمی مشابه این را دید، اما معلوم نیست که آیا این رویه بخشی از میراث یهودیت آنان است یا آن را از کشورهای همسایه گرفته‌اند. باخراب شدن معبد و با تغییراتی که به دنبال آن در یهودیت به بار آمد، بسیاری از قوانین مربوط به پاکی و ناپاکی دیگر از کاراییافتادند. تنها آثاری که در یهودیت معاصر بر جدایی و تفکیک ناشی از نیدا بار می‌شود، مربوط می‌شوند به مسئله حضور زنان درکنیسه و شرکت آنان در نمازهای جماعت.
هندو ها: زنان هندو در زمان عادت ماهانه از عبادت و پخت‌و‌پز کناره‌گیری می‌کردند و خود را از دیگر اعضای خانواده دور نگه می‌داشتند. (متاسفانه این وضعیت هنوز هم ادامه دارد و در مستندی که چندی پیش دیدم، زنانی در دوره قاعدگی با کودکان خردسال‌شان در اتاقی متعفن و نمناک پس از استنشاق دود حاصل از آتشی که برای گرم شدن روشن کرده بودند، خفه شده بودند و اینبرای من واقعا درد آور بود.)
مسیحیت: در کتاب عهد جدید اشاره به داستانی شده است که در آن داستان، زنی که عادت ماهانه بوده، گریبان حضرت عیسی رامی‌گیرد. حضرت فریاد می‌زند: چه کسی بود که مرا لمس کرد؟ شکوه و عظمت من از من دور شد. مسیحیان حتا خون زایمان را ازخون عادت ماهانه ناپاک‌تر می‌دانند. زنی که زایمان می‌کند، برای این‌که دوباره بتواند به محل عبادت بیاید، باید او را با کلیسا آشتی دهند. در گذشته اگر زنی در هنگام زایمان از بین می‌رفت، حق نداشتند او را در حیاط کلیسا به خاک بسپارند، چون مراسم آشتی با کلیسابرای او انجام نشده بود و او ناپاک از دنیا رفته بود.
اسلام ؛ در باورهای اسلامی، سرسوزنی از خون پریود باعث نجاست لباس نمازگزار می‌شود. در حالی که خون حیوانات حرام این ناپاکی را در صورتی که بیش‌تر از یک درهم باشند به‌وجود می‌آورد.
و ده‌ها و صدها مثال دیگر …
با تعمق در تابوی ناپاک پنداشته شدن زن در دوره‌ی عادت ماهوار، از نظر ادیان مختلف با این سوال روبرو می‌شویم که چطورممکن است خدایی که این پدیده را در وجود زنان و به خاطر آماده‌سازی بدن‌شان برای باروری و تداوم نسل آدمی قرار داده است، اورا درین دوره از عبادت خود و داشتن زندگی عادی و حتا رفتن به اماکن مذهبی محروم کرده باشد؟
چطور زنی که طبیعت او را مجبور به درد کشیدن برای بقای نسل آدمی کرده، به‌جای ارج نهاده شدن و مراقبت و کمک، بایدشرمسار و گوشه‌نشین و پنهان و بی‌صدا باشد؟
یکی از کتاب‌هایی که به شناخت و بررسی کامل پریود پرداخته «زنان دشتان و جنون ماهانه » است. در این کتاب آمده که امروزه بارداری کم‌تر، بلوغ در سنین پایین‌تر و افزایش استروژن در اثر استفاده از مواد پلاستیکی و صنعتی، دوره‌های دشتان (پریود) رابسیار بیش‌تر کرده است و هم‌چنین نشانه‌های پیش دشتان را افزایش داده است.
هم‌چنان انکار و طرد و مخفی کردن دشتان، نشانگر امتداد سویه‌های اسطوره‌ای در جهان تکنولوژیک و علم محور مدرن است و درنهایت انکار دشتان توسط زنان و احترام نگذاشتن، طبیعت بدن خود را در شدت آسیب‌زایی پدیده‌ی دشتان موثر دانسته است.
هرچند باورهایی که از آوان کودکی در ذهن‌ها جای باز کرده و نهادینه شده را در بزرگ‌سالی نمی‌توان به آسانی تغییر داد، اما باشناخت و کسب آگاهی در چرایی آن‌ها، لااقل می‌توان جلوی انتقال شان به نسل‌های بعدی را گرفت. باید به کودکان از سنین هشت تا نهسالگی آموزش‌های مربوط به شناخت و بهداشت و تابو نبودن پریود را داد تا شیرینی کودکی و نوجوانی دختران دیروز که شرم‌زابودن عادت ماهوار از آن‌ها گرفت را دختران امروزی و آینده، تجربه نکنند.
نویسنده: آنجلا غیور
