فاطمه جعفری و یک دهه فعالیت‌های سیاسی
به سلسله‌ی برنامه‌های خبرگزاری بانوان افغانستان برای معرفی زنان قهرمان در هرات؛ این هفته به سراغ فاطمه جعفری فعال حقوق بانوان، با پیشینه‌ی ده سال کار در شورای ولایتی هرات رفتیم.
خانم جعفری پس از بازگشت به وطن در سال 2004 به تحصیل در رشته‌ی قابله‌گی عالی مشغول شد. وی در سال‌های 2007 و 2008 به حیث استاد قابلگی در انستیتوت علوم صحی هرات و به حیث قابله در شفاخانه نسایی‌ولادی و کلینیک‌های هرات کار کرده است.
فاطمه جعفری در سال‌های 2010 الی 2014 در سه لویه جرگه به نمایندگی از مردم هرات شرکت کرده است. وی لیسانس حقوق و علوم سیاسی است و در دادخواهی‌های زیادی برای رسیدگی به حقوق مدنی مردم هرات و حقوق زنان در سطح محلی و ملی شرکت کرده است. خانم جعفری در سال 2015 به عنوان وکیل نمونه‌ی شورای ولایتی هرات برگزیده شد. وی دانش‌آموخته‌ی برنامه‌ی رهبری و حکومت‌داری (IVLP 2012)، بورسیه‌ی (Reagan-Fascell 2016) و بورسیه‌ی رهبران جهانی دانشگاه (Yale2016) است که در نتیجه‌ی مطالعات و تحقیقات وی طی دو بورسیه‌ی اخیر کتابی را تحت عنوان “مشارکت سیاسی زنان در افغانستان” نوشت. این دو بورسیه نیز در کنار این که فرصتی برای کسب تجربه‌های جدید برای جعفری بود، خالی از مشکلات نبود. دوری از خانواده و به ویژه جدایی از اطفال دو و چهار ساله‌اش، هرچند سخت و تلخ بود اما وی توانست با حمایت خانواده و به ویژه همسرش از آن عبور کند.
وی پس از شرکت در انتخابات و انتخاب‌شدن در شورای ولایتی هرات در سال 2009، طی ده سال فعالیت سیاسی خود در حوزه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی آغاز کرد.
شرکت در انتخابات شورای ولایتی در سال 2009 با وجود مشکلات امنیتی، اقتصادی وسنتی هرات در ابتدا چالش بزرگی به نظر می‌رسید، اما به گفته‌ی وی؛ استفاده از رسانه‌ها و شرکت گسترده در میزگردها و مناظره‌های تلوزیونی برای معرفی خود و دادخواهی از درد و رنج مردم به جای برگزاری مهمانی‌های پرخرج و مصارف گزاف برای خرید آرای مردم که در بین کاندیدان معمول بود استراتژی برتری بود که وی را به موفقیت رساند.
برگزاری اولین راه‌پیمایی بزرگ حمایتی زنان در سطح هرات برای به تصویر کشیدن توانایی زنان و قدرت تاثیرگذاری شان در انتخابات به وسیله ستاد انتخاباتی وی باعث شد تا معادلات محلی انتخابات به نفع او تغییر نماید.
خانم جعفری می‌گوید: «پیش از برگزاری این راه‌پیمایی به دلیل فرهنگ غالب اجتماع که زنان را ناتوان و ضعیفه فرض می‌کنند نه افراد جامعه، نه بزرگان و نه کاندیداهای دیگر وی را جدی نمی‌گرفتند اما بعد از آن، روحیه‌ی عامه‌ی مردم به ویژه زنان به کلی تغییر کرد».
این نمایش بی‌نظیر قدرت زنان، به دیگر زنان هرات که تصور می‌کردند، یک رای آن‌ها نمی‌تواند چیزی را تغییر دهد نشان داد که هم‌بستگی آن‌ها موج عظیمی‌ست که قدرت تغییر زیادی در جامعه دارد.
در نهایت جعفری در انتخابات سال 2009 از بین 184 کاندید که بیشتر آن‌ها از خانواده‌های سرشناس، متمول و با سابقه‌ی هرات بودند، نهمین نفری بود که بالاترین رای را از آن خود ساخت و بدون استفاده از سهمیه‌ی زنان، وارد شورای ولایتی هرات شد.
فاطمه جعفری دو دوره منشی شورای ولایتی هرات بود و سه سال ریاست کمیته‌ی حمایت از خانواده در این شورا را داشت که بیش از هشتاد نهاد مدنی زنان عضو این کمیته اند. پیش از ریاست وی بر کمیته‌ی حمایت از خانواده، تنها وظیفه‌ی این کمیته توزیع کمک‌های زمستانی برای زنان و خانواده‌های بی‌بضاعت بود ولی پس از ریاست وی بر کمیته‌ی مذکور، این کمیته بیشتر نقش هماهنگ‌کننده‌ی فعالیت‌های زنان در سطح ولایت هرات را به عهده گرفت و با استراتژی‌های مشخص، فعالیت‌های خود را در سه بخش متمرکز کرد: اول؛ نظارت از موسسه‌ها و مرکزهای خدمات‌رسانی به زنان، نظارت از شفاخانه‌ی نسایی ولادی، مراکز اصلاح و تربیت و سلب آزادی زنان، خانه‌های امن زنان، ریاست امور زنان در ولسوالی‌ها، وضعیت زنان در پولیس و اردوی ملی.
دوم، دادخواهی برای حقوق زنان در سطح ولایت هرات و در سطح ملی که طی آن راه‌پیمایی‌ها، بازدیدها، میزگردها و برنامه‌های رسانه‌ای و غیره برای مسایل مهم مرتبط با زنان مانند قانون منع خشونت، دسترسی زنان به عدالت و مشارکت سیاسی زنان صورت گرفت و سوم هماهنگی کمک‌ها و فعالیت‌های موسسه‌های مرتبط با زنان که در طی آن با دولت و تمویل کنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات برای زنان، جلسات و برنامه‌های مختلفی گرفته شد تا این کمک‌ها به گونه‌ی هدف‌مند و مطابق با نیازهای زنان هرات به مصرف برسند.
یکی از دستاوردهای مهم 10سال وکالت وی جلوگیری از غصب بیش از 14 جریب زمین دولتی در شهر هرات به ارزش صدها میلیون افغانی است که هم اکنون برای ساخت شفاخانه، تعمیر حوزه‌ی امنیتی، پارک و فضای سبز اختصاص داده شده است. به گفته‌ی خانم جعفری حفاظت از این زمین‌ها در برابر غاصبین به آسانی میسر نبود. از تطمیع و پیشنهاد رشوه گرفته تا تهدید او و خانواده‌اش و حتی تشکیل پرونده‌ی کذب علیه وی در اداره‌ی دادستانی هرات و توهین و تحقیر در ملا عام، هیچ کدام نتوانست او را از جلوگیری از غصب زمین‌های دولتی منصرف کند.
« در سال 2016 برای تحت فشار قراردادنم جهت انصراف از پی‌گیری غصب زمین‌های دولتی، مافیای زمین و غاصبین دوسیه‌ی در دادستانی هرات علیه من ترتیب دادند و متاسفانه به جای این‌که با توجه به شواهد کاملا مستدل موجود، بعد از بررسی‌ها دوسیه مختومه شود، به علت وجود فساد در این اداره، دوسیه برای حدود دو سال دوام پیدا کرد تا دستاویزی شود برای تحت فشار قرار دادن من».
خانم جعفری از آن‌چه که بی‌مهری سیستم عدلی و قضایی با زنان و مخصوصا خودش می‌خواند خاطره‌ها و تجربیات زیادی دارد که از این تجربیات برای مبارزه با فساد و دادخواهی برای زنان و تغییر وضعیت به نفع زنان قربانی خشونت استفاده می‌کند و معتقد است همین سیستم عدلی و قضایی فاسد، خشونت دومی را به زنان قربانی خشونت در تمام سطوح وارد می‌کند که به مراتب دردناک‌تر و ناگوارتر از خشونت اول در سطح اجتماع است.
خانم جعفری اولین زن افغان است که بورسیه‌ی رهبران جهانی دانشگاه ییل Yale “یکی از ده دانشگاه برتر دنیا” را به دست آورد و چون این فرصت را نه تنها متعلق به خود که فرصتی برای زنان جامعه‌ی افغانستان می‌دانست تصمیم گرفت از خانواده و اطفال خردسال‌اش جدا شود و برای آموختن رهبری به آمریکا سفر کند. این سفر با اجازه‌ی کتبی و رسمی رییس شورای ولایتی و اداره ارگان‌های محلی که مسئولیت انسجام امور شورای‌های ولایتی را دارد. طی سه مکتوب جداگانه در سه مقطع زمانی مختلف انجام شد، اما با بی‌مهری همکاران شورای ولایتی و بعضی افراد مغرض روبرو شد و بارها در رسانه‌ی جمعی در مورد غیبت جعفری تبصره‌های غیرعادلانه‌ی شد.
نتیجه‌ی هفت ماه دوری از خانواده و تحمل بی‌انصافی‌های همکاران شورا و رسانه‌های محلی؛ اولین کتاب در مورد “مشارکت سیاسی زنان” به زبان فارسی در افغانستان است. این کتاب شامل هشت فصل است که فصل اول و دوم آن تعریف‌های مشارکت سیاسی، دموکراسی و حکومت‌داری خوب و تاریخ‌چه‌ی حضور و مشارکت سیاسی زنان افغان در تاریخ افغانستان را بررسی می‌کند. فصل سوم آن قوانین ملی و معاهدات جهانی حامی مشارکت زنان در سیاست و اجتماع را بر می‌شمارد و فصل چهارم در مورد این بحث می‌کند که چرا زنان باید در حکومت‌داری سهیم باشند و دلایلی را از جمله این‌که زنان کمتر فاسد هستند و راه حل‌های آن‌ها برای مشکلات سیاسی و اجتماعی کمتر جنگ‌طلبانه و بیشتر انسان‌دوستانه و صلح‌طلبانه است را ارائه می‌کند. فصل پنجم در مورد مشکلاتی‌ست که زنان در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی با آن رو به رو می‌شوند و اندکی هم در مورد تجربیات شخصی‌اش در مواجهه با این‌گونه چالش‌ها نوشته شده است.
در فصل ششم این کتاب به فرصت‌هایی که برای زنان در افغانستان وجود دارد تا به چالش‌های فرا روی‌شان فایق آیند صحبت شده. فصل هفتم کتاب مووسسه‌ها و سازمان‌های جهانی را بر می‌شمارد که به مشارکت سیاسی زنان در افغانستان کمک کرده اند و فصل آخر کتاب در مورد سه کشوری است که زنان در آن کشورها توانسته اند تغییرات بنیادی را به وجود آورند. این سه کشور شامل رواندا، ایسلند و ایالات متحده‌ی امریکا است.
این کتاب از این‌رو جالب توجه است که در افغانستان هیچ کتابی در مورد زنان و مشارکت سیاسی آن‌ها نوشته نشده است و در جستجو با عنوان مذکور فقط به گزارش‌های چند صفحه‌ای و مختصر از کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، چند گزارش از دفتر یوناما و وزارت امور زنان که سالانه به نشر می‌رسند بر می‌خوریم و در کل منابع در این رابطه بسیار اندک است.
چالش‌های که قبلا به آن‌ها اشاره شد، هر چند برای تمام زنان ممکن است به وجود بیاید ولی بیشتر شامل حال فعالان اجتماعی و سیاسیِ می‌شود که وارد چرخه‌‌ی فساد نمی‌شوند و حاضر نیستند از منافع مردم بگذرند و به طور کلی “بله قربان گو” نیستند و در مورد مسایل سیاسی و اجتماعی مستقلانه و آگاهانه تصمیم می‌گیرند بدون این‌که کس دیگری رای آن‌ها را بفروشد یا مورد معامله قرار گیرند.
با وجود تمام سختی‌ها و موانع و دلسردی‌ها، در پایان روز کسی که آگاه و هدف‌مند و برای خدمت به خلق تلاش می‌کند از فعالیت‌ها و دستاورد‌هایش راضی و خشنود خواهد بود .
خانم جعفری در کنار فعالیت‌های سیاسی گسترده خود و وکالت شورای ولایتی، یک مدافع قدرت‌مند حقوق زنان نیز هست. وی معاون انجمن نسوان است که در زمینه‌ی کاریابی و آموزش حرفه برای زنان فعالیت می‌کند. صدها زن طی سالیان گذشته در پروژه‌های مختلف انجمن نسوان، حرفه‌های مختلف از جمله خیاطی، آرایش‌گری، شیرینی‌پزی، قالی‌بافی و سایر صنایع دستی را آموخته اند و در تامین اعاشه و بهبود وضعیت زندگی خانواده خود موثر اند.
وی عضو بورد مشورتی مووسسه ندای زن است که در بیش از 5 ولایت خانه‌های امن برای زنان را اداره می‌کند و به زنان قربانی خشونت از طریق فراهم‌ساختن سرپناه موقت و حمایت‌ها و مساعدت‌های حقوقی کمک می‌کند.
وی همچنان عضو بورد مشورتی و یک‌پارچگی زنان برای توان‌مندسازی جامعه (WISE) است. علاوه بر این، وی از سال 2017 بدین سو عضو ائتلاف دسترسی به عدالت برنامه مشارکت پروموت است که برنامه‌های مختلفی را برای دادخواهی و تسهیل دسترسی به عدالت برای زنان در سراسر کشور اجرا می‌کنند و نیز عضو برنامه‌ی مادران صلح است که در جهت آگاهی‌دهی و مشارکت زنان در پروسه‌ی صلح فعالیت دارد. وی با قدرت بیان و استدلال خود از طریق سخن‌رانی‌ها، میزگردها، شرکت در برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی، صدای رسای مردم خود و هم‌جنسان خود است.
ترتیب کننده: سیمین صدف
