انیسه سروری: “اداره‌ء امور زنان هرات، فقط در هشت شهرستان فعالیت دارد”
ولایت هرات همه ساله با ثبت بیش‌ترین رقم خشونت‌ها در برابر زنان، همواره در صدر لیست ولایاتی است که آمار خشونت علیه زنان در آن رو به افزایش است. اما ادارۀ زنان ولایت هرات، دلایل افزایش خشونت‌ها را ناامنی، سطح پایین سواد، اعتیاد به مواد مخدر و ناآگاهی زنان از حقوق شان عنوان می‌کند. برای بحث بیش‌تر پیرامون این موضوع، گفت‌وگویی را با انیسه سروری، رییس ادارۀ زنان ولایت هرات ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
پرسش: مدت کمی از آغاز فعالیت تان به عنوان رییس ادارۀ زنان ولایت هرات می‌گذرد، چه برنامه‌هایی برای بهبود زنان هرات دارید؟
پاسخ: هدف اصلی ما و گروه کاری ما، انجام فعالیت‌های بنیادی و اساسی برای زنان در این ولایت است. زیرا ما باورمند هستیم که این‌گونه فعالیت‌ها می‌تواند از موثریت بیش‌تری برخوردار باشند. ما سعی می‌کنیم تا در راستای بهبود وضعیت زنان، خصوصاً رفع پدیده‌ی شوم خشونت علیه زنان در ولایت هرات، فعالیت‌های ارزنده‌ایی را انجام دهیم. ایجاد کمیته‌های منع آزار و اذیت زنان در بین بیش از 30 ارگان دولتی یک نمونه از تلاش‌های ما در راستای کاهش خشونت علیه زنان و ایجاد یک فضای کاری امن برای این قشر بزرگ جامعه است.
پرسش: از دید شما عامل عمدۀ خشونت علیه زنان در ولایت هرات چیست؟
پاسخ: به باور من کمبود آگاهی و دانش در بین مردم شهرستان‌ها، از بزرگ‌ترین تقویه‌کنندگان خشونت‌گرایی است.
پرسش: برنامه مشخصی برای کاهش خشونت علیه زنان روستا‌ها دارید؟
پاسخ: برای رفع این مشکل، برنامههای آگاهی‌دهی را روی دست داریم. برنامه داریم تا کمیته‌ی مردان حامی زنان را در سطح شهرستان‌ها ایجاد کنیم. عالمان دین، ارباب‌های روستا‌ها، استادان مکاتب و سایر متنفذین را به‌عنوان اعضای ارشد این کمیته انتخاب کنیم و این کمیته را با کمیته‌های شورای زنان در ارتباط بسازیم، تا این‌گونه بتوانیم با همکاری مردان در راستای کاهش خشونت علیه زنان، دست‌پیش داشته باشیم.
هم‌چنان برای موسساتی که در راستای زنان فعالیت دارند، پیشنهاد دادیم تا تلاش کنند که با درنظرداشت نیازهای اساسی زنان، برنامههای خود را تنظیم کنند.
پرسش: با وجودی‌که ادارۀ امور زنان هرات، برنامههای متعددی برای کاهش خشونت علیه زنان دارد، اما ثبت «640» قضیه‌ی خشونت علیه زنان در سال جاری، باز هم ولایت هرات را در صدر ولایات حوزۀ غرب قرار داده است، دلیل آن چیست؟
پاسخ: از دیدگاه من بالا رفتن سطح آگاهی زنان باعث شده است تا زنان در مورد حق و حقوق شان بیش‌تر بدانند و قضایایی را که قبلا بنابر هر دلیلی نمی‌توانستند به گوش مسوولان برسانند، امروز اقدام به ثبت آن قضایا در ریاست امور زنان و نهادهای عدلی قضایی می‌کنند. یکی دیگر از دلایلی که باعث شده است تا آمار خشونت علیه زنان در حال افزایش باشد، متاسفانه فقر و تهی‌دستی است که تعدادی بنابر این دلیل به اعتیاد مواد مخدر روی آوردند و موجب اوج گرفتن خشونت‌ها در خانواده‌ها شده است. عامل سومی از دیدگاه من، پدیده جنگ است که سال‌های سال مردم ما با آن دست و پنجه نرم کرده‌اند که بر حالت روحی شان تاثیراتی داشته و این وضعیت باعث افزایش خشونت‌ها نیز شده است.
پرسش: چقدر برنامههای ادارۀ امور زنان هرات برای کاهش خشونت علیه زنان موفق بوده است؟
پاسخ: ریاست امور زنان همواره مطابق به صلاحیت‌های خود تلاش داشته است تا در راستای کاهش خشونت‌ها علیه زنان، فعالیت‌های ارزنده‌ای را انجام دهد. اما متاسفانه نبود امنیت در افغانستان، یکی از عواملی است که همیشه به‌عنوان یک سد سر راه ما قرار داشته است و ما نتوانستیم که موفق به کاهش آمار خشونت علیه زنان شویم. ولایت هرات دارای «19» شهرستان است که متاسفانه ما تنها در هشت شهرستان آن فعالیت داریم و به دلیل ناامنی نمی‌توانیم در سایر شهرستان‌ها فعالیت داشته باشیم. عامل دومی؛ تمرکز آگاهی‌دهی‌ها تنها برای زنان بوده و کم‌تر کاری در راستای آگاهی‌دهی مردان در مورد حق و حقوق زنان صورت گرفته است که متأسفانه باعث شده تا ما، شاهد اثربخشی ناچیز آگاهی‌دهی‌های صورت گرفته باشیم. ما برنامه داریم تا با درنظرداشتن هر دو بعد قضایای خشونت (مردان و زنان) بتوانیم در راستای کاهش این خشونت‌ها موفق باشیم.
پرسش: نهادهای مختلفی برای بانوان در سطح ولایت و شهرستان‌ها فعالیت دارند؛ چقدر این نهادها با اداره‌ی امور زنان هم‌کار بودند؛ از دیدگاه شما چقدر فعالیت این نهادها برای بهبود وضعیت زنان تاثیرگذار بوده است؟
پاسخ: ریاست امور زنان در ولایت هرات، مالک پروژه‌های انجام شده از سوی نهادها و مؤسسات حامی زنان بوده است. مؤسسات تنها بعنوان مجریان پروژه‌ها عمل می‌کنند و ما در جریان انجام پروژه‌ها مسوولیت نظارت آن ها را داریم. از دیدگاه من این فعالیت‌ها مؤثر واقع شده‌اند و زنان در این راستا، خصوصا پروژه‌هایی که در راستای خودکفائی اقتصادی بانوان بوده است، ابراز خوش‌حالی و رضایت نمودند. اما باید ذکر کنم که این پروژها به همان اندازه که مؤفق بوده‌اند، گاها شاهد ناکام بودن آن‌ها نیز بوده‌ایم. زیرا در راستای طرح و دیزاین پروژه‌ها گاها ما شاهد مشکلات هستیم و باید ذکر کنم که تمرکز بیش‌تر در راستای تطبیق پروژه بوده است تا طرح پروژه.
پرسش: شما سابقه‌ی کار در شبکه‌ی زنان افغان را دارید؛ عمده‌ترین فعالیت‌ها و دست‌آوردهای‌تان برای بانوان در آن دوره چه بوده است؟
پاسخ: آغاز کار من در شبکه‌ی زنان افغان به‌عنوان مدیر یکی از برنامههای آن شبکه بود که در راستای ظرفیت‌سازی برای مردان و زنان، برنامههای متعددی را برگزار کردیم. افزایش فعالیت‌های ما در سطح زون غرب (ولایات غور، فراه و بادغیس) یکی دیگر از دست‌آوردهای گروه ما بود که خوش‌بختانه به مدت یک‌سال ما توانستیم در راستای ظرفیت‌سازی فعالیت‌های چشم‌گیری را انجام دهیم، دادخواهی‌های متعددی برای دفاع از حقوق زنان که از قضیه‌ی فرخنده گرفته، تا به مریمی که به اثر فشارهای زندگی با طفلی که در بطن خود داشت، متأسفانه با انداختن خود از ساختمان چهار منزله دست به خودکشی زد و نصف بدن او فلج گردید. با آن هم از سوی نهادهای قضایی به جرم کشتن طفل خود، به حبس محکوم شد و در محبس به‌دلیل مریض شدن از بین رفت. انجام تلاش‌های متعدد در راستای تامین صلح و حضور زنان در سطوح بزرگ کشور از جمله شورای عالی صلح، وزارت خانه‌ها، ریاست‌ها و سایر نهادهای دولتی از جمله فعالیت‌های ما بود که هرگز بسنده نیست و من هرگز آن‌ها را مایه‌ی افتخار خود نمی‌دانم.
پرسش: عمده‌ترین چالش‌های ادارۀ امور زنان هرات چیست؟
پاسخ: به باور من هیچ‌گاه 9 کارمند اداری نمی‌توانند پاسخ‌گوی مشکلات «2 ملیون» زن در ولایت هرات باشند. کمبود بودجه در این ریاست یکی دیگر از مشکلات ماست که حتی گاهی قادر به انجام برنامههای آگاهی‌دهی در سطح شهرستان به دلیل نبود بودجه نیستیم. مشکل دیگر این است که؛ دولت در راستای طرح قوانین حمایوی از زنان، تلاش‌هایی را انجام داده است اما متاسفانه این قوانین از ضمانت اجرایوی پایینی برخورداراست که مثال واضح آن، قانون منع خشونت و آزار علیه زنان است که متاسفانه به ضمانت اجرایی آن اشاره‌ای صورت نگرفته است.
پرسش: بعنوان پرسش، آخر چقدردولت در کنار وزارت امور زنان است و آیا کارکردهای دولت برای شما بسنده است؟
پاسخ: از دیدگاه من؛ دولت وحدت ملی نسبت به دولت‌های گذشته توجه بیش‌تری در راستای زنان داشته است، که می‌توان به حضور زنان در سطح بزرگ کشور اشاره کرد. اما با آن‌هم ما شاهد کمی و کاستی‌هایی نیز بودیم که مثال واضح آن، کمبود تشکیلات در ریاست امور زنان ولایت هرات است.
ضیاگل عظیمی
