زنان و نشست مسکو؛ «زنان نمی‌توانند رییس‌جمهور شوند»
با تشدید تلاش‌های صلح، عدم حضور زنان در نشست‌های مرتبط به صلح از جمله نشست مسکو، نگرانی‌های را در مورد جایگاه و حقوق زنان پس از توافق صلح میان زنان افغانستان خلق کرده است.
در چهار دور نشست صلح نمایندگان امریکا با نمایندگان طالبان در قطر و امارات متحده‌ی عربی هیچ زنی حضور نداشت و در نشست دو روزه‌ی سران احزاب و جریان‌های سیاسی افغانستان با نمایندگان طالبان در مسکو صرف دو زن از افغانستان حضور داشتند.
روزنامه اطلاعات روز مصاحبه‌های را با حوا علم نورستان و فوزیه کوفی دو اشتراک‌کننده‌ی خانم در نشست مسکو و عبدالسلام حنفی، معاون دفتر سیاسی طالبان در قطر، در مورد حقوق زنان و این که چه دیدگاه‌هایی در نشست مسکو در مورد زنان مطرح شده، انجام داده است.
فوزیه کوفی، نماینده‌ی مردم بدخشان در مجلس نمایندگان و یکی از دو زن اشتراک‌کننده در نشست مسکو می‌گوید که در این نشست حضور زنان از لحاظ کمی اندک بود، اما از لحاظ کیفی مسایل بسیار مهم مربوط به زنان هم از آدرس خود زنان و هم از آدرس مردان مطرح شد.
خانم کوفی می‌افزاید که یک نماینده‌ی طالبان موضع این گروه را در مورد حقوق زنان طی ۱۳ ماده در این نشست مطرح کرد که از جمله‌ی گفته شد زنان می‌توانند تحصیل و کار کنند، اما نمی‌توانند رییس‌جمهور شوند.
خانم کوفی می‌گوید: «در این گونه جلسات و کنفرانس‌ها برخوردها تشریفاتی و احترام متقابل است. اما آیا این برخورد در سطح لایه‌های جامعه در افغانستان عملی می‌شود؟ این‌جا در مسکو برخورد [طالبان] با ما برخورد خوب و براساس احترام متقابل بود. دیروز وقتی من صحبت کردم، بعد از صحبت من که رسانه‌ها بیرون شدند، یکی از نمایندگان طالبان تقریباً ۳۰ دقیقه موضع طالبان را در مورد حقوق زنان طی ۱۳ ماده بیان کرد؛ که زنان می‌توانند تحصیل و کار کنند، اما نمی‌توانند رییس‌جمهور باشند. برای من این مهم نیست که به کدام حد نظر طالبان تغییر کرده و اجازه می‌دهد. به نظر من این‌ها نباید به خود حق دهند که در مورد یک انسان دیگر تصمیم بگیرند. اجازه بدهند که انسان‌ها خودشان در مورد سرنوشت خودشان تصمیم بگیرند.»
خانم کوفی از دیدگاه‌های مطرح شده در نشست مسکو در مورد زنان راضی به نظر می‌رسد و می‌گوید که در روز نخست نشست شماری از مردان با زنان و خواست‌های زنان هم‌صدا بوده‌اند: «صدا صدای مشترک بود، نه تنها برای دفاع از حقوق زنان بلکه برای دفاع از ارزش‌های قانون اساسی. دیروز به صراحت مطرح شد، ولی فکر می‌کنم که زنان این توانمندی را دارند که خودشان در این جلسات اشراک کنند و خودشان به نمایندگی از زنان افغانستان تمثیل کنند.»
حوا علم نورستانی، دیگر اشتراک‌کننده خانم در نشست مسکو در پاسخ به این پرسش که برداشت شما از دیدگاه طالبان و سران احزاب در مورد حقوق زنان در نشست مسکو چه است، می‌گوید که صحبت‌های مطرح شده در روز اول خوب بود، در سخنرانی‌ها و پیشنهاها مسائل با ابعاد مختلف مطرح شد.
حامد کرزی، رییس‌جمهوری پیشین در حاشیه‌ی نشست مسکو با خبرنگاران گفت که اشتراک‌کنندگان این نشست از حقوق زنان دفاع می‌کنند. او گفت: «زنان افغانستان نصف کتله‌ی شهروندان افغانستان‌اند، حق‌دار اصلی این خاک‌اند، ما این صلاحیت را نداریم که برای آنان حق بدهیم، بلکه حق آنان را قانون افغانستان داده و مردم افغانستان داده. زنان حق خود را دارند. از طرف ما هم به‌حیث یک اصل، در این گفت‌وگو یادآوری می‌شود. دیروز هم شما شنیدید که در این باره بسیار به وضاحت صحبت شد.»
تأکید بر حقوق زنان براساس دستورات اسلام در قطع‌نامه و اظهارات نماینده طالبان
از سوی هم در قطع‌نامه‌ی مشترک نشست مسکو در مورد حقوق زنان آمده است که اشتراک کنندگان بر «اطمینان رعایت حقوق تعلیمی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی زنان در مطابقت ارزش‌های اسلامی» تأکید کردند.
عبدالسلام حنفی، معاون دفتر سیاسی طالبان در قطر در صحبت با اطلاعات روز در رابطه به دیدگاه طالبان در مورد زنان می‌گوید که این گروه نقش و جایگاه زنان را مطابق به دستورات اسلام قبول دارد.
آقای حنفی در پاسخ به این پرسش که گروه طالبان پس از توافق صلح چه نوع آموزش و پرورش را برای دختران افغانستان می‌خواهد گفت: «ما آموزش و پرورش زنان را یک امر حتمی و لازمی می‌دانیم، البته مطابق دستورات اسلامی. مطابق دستورات اسلامی زنان می‌توانند تعلیم ببیند. در وقت امارت اسلامی زنان در شفاخانه‌ها کار می‌کردند، در زایشگاه‌ها صدها زن بودند. ما در باره کار زنان و تعلیم و تربیه زنان هیچ نوع مخالفتی نداریم، اما صرف مطابق دستورات اسلام.»
اما در زمان حکومت پنج ساله‌ی گروه طالبان، سخت‌ترین قیودات بر زنان افغانستان وضع شد. زنان افغانستان از آموزش و کار در بیرون از خانه محروم شدند و در مواردی در میدان‌های ورزشی شلاق خوردند و گلوله‌باران شدند.
نگرانی دو اشتراک کننده زن در نشست مسکو از عدم حضور زنان در مذاکرات صلح
فوزیه کوفی از عدم حضور زنان در نشست‌های صلح ابراز نگرانی می‌کند و می‌گوید که او نگران وضع قیوداتی همانند دوران حاکمیت طالبان بر زنان افغانستان است.
او می‌گوید: «نگرانی من نگرانی تمام زنانی است که در افغانستان زندگی می‌کنند. اگر این پروسه بدون حضور زنان و بدون مطرح کردن مسائل زنان به‌حیث عمده‌ترین مسائل پیش برود، ما بر بگردیم به دوران عقب یعنی دوران طالبان. ما زنان افغانستان و نسل نو افغانستان دیگر نمی‌خواهیم که به دوران طالبان بر بگردیم.»
خانم کوفی از آدرس خانم‌ها به طرف‌های مذاکرات صلح می‌گوید که افغانستان در ۱۸ سال گذشته تحول کرده، دختری که ۱۸ سال پیش به دنیا آمده بود، با علم، تکنالوژی و ارتباط جهانی بزرگ شده و هیچ کس نمی‌تواند او را به دوران طالبان ببرد: «بناً این‌ها [طالبان] باید با همین پیشرفت‌های افغانستان مدرن خود را عیار بسازند.»
او می‌گوید که بنا به دو دلیل حضور زنان در گفت‌وگوهای صلح کم‌رنگ است یا هیچ حضور ندارند؛ یکم، زنان افغانستان نتوانستند انسجام درست و دقیق را برای فشار بر دولت و طالبان به‌وجود آورند. دوم، تصور مردانه بودن نشست‌های چون مذاکرات صلح است و اکثراً مردان در مورد زنان تصمیم می‌گیرند: «این یک مانع تاریخی برای زنان است.»
او پیشنهاد می‌کند که زنان افغانستان باید منسجم شوند تا یک وسیله‌ی قوی فشار بر دولت و دولت‌مردان افغانستان به‌وجود آید.
حوا علم نورستانی می‌گوید آسیب‌دیدگان اصلی جنگ افغانستان زنان‌اند و از همین رو باید در هر نشست مرتبط به صلح حداقل پنج تا ۱۰ نماینده زن حضور داشته باشند. او نقش زنان در صلح و آشتی را از محیط خانواده گرفته تا جامعه مهم می‌داند و معتقد است که مذاکرات صلح بدون حضور خانم‌ها نتیجه نمی‌دهد: «مطمئن هستم که پیش نمی‌رود. یک بال جامعه خانم‌ها اند. خانم‌ها باید در هر عرصه دخیل باشند.»
خانم نورستانی حضور اندک زنان در نشست مسکو را به چند دلیل مرتبط می‌داند: «برگزارکنندگان این نشست برخی آدرس‌های زنان را نمی‌دانستند، یا فقط کسانی را دعوت کرده‌اند که به ذهن‌شان رسیده است. شاید هم مسئولان برگزار کننده زنان را دعوت نکرده باشند. علتش روشن نیست.»
او تأکید دارد که زنان هیچ وقت در یک پروسه ملی و سرنوشت‌سازی چون روند صلح بی‌علاقه نیست و اگر از خانم‌ها دعوت شود، حتماً حضور پررنگ خواهند داشت.
پیش از برگزاری نشست مسکو شبکه‌ی زنان افغانستان روز دوشبنه، ۱۵ دلو در نشستی اعلام کرد که آنان از عدم حضور زنان در گفت‌وگوهای نگران هستند و خواستار حضور معنادار و فعال زنان در روند صلح شدند.
آنان از مردانی که در نشست مسکو شرکت کرده بودند، خواسته بودند تا وضاحت دهند که حقوق زنان «به هیچ وجه» معامله نمی‌شود. آنان تأکید می‌کنند که نیاز نیست در باره فعالیت‌های زنان در افغانستان تحلیل و تفسیر شود: «در حال حاضر افغانستان یک کشور اسلامی است و زنان افغان با در نظرداشت فرهنگ و آداب اسلامی زندگی می‌کنند. نیاز نیست که زندگی زنان دوباره مورد تفسیر و تحلیل قرار گیرد.»
همچنان روز چهارشنبه، ۱۷ دلو زنان عضو شورای عالی صلح افغانستان اعلام کردند که در جریان گفت‌وگوهای صلح، به زنان نقشی داده نشده و این بی‌توجهی به زنان تلاش‌های صلح کشور را ناکام می‌کند. در اعلامیه‌ای که از سوی شورای عالی صلح کشور به نشر رسیده، آمده است که با تأسف در جریان گفت‌وگوهای مقدماتی صلح، موضوع زنان تا کنون حتا به‌گونه‌ی حاشیوی هم مطرح نشده است: «پروسه‌ی صلح و مصالحه‌ی ملی بدون درنظرگرفتن حضور و نقش فعال زنان، عادلانه، فراگیر، همه‌شمول و پایداربودن این پروسه زیر سوال میبرد.»
منبع: اطلاعات روز
