زنان افغانستان: ما باید یک ضلع میز مذاکره‌ی صلح باشیم
پس از گفت‌وگوهای مقدماتی امریکا با طالبان و اکنون برگزاری نشست مسکو در پیوند به صلح افغانستان، یکی از نگرانی‌هایی جدی که مطرح است، عدم حضور زنان در این نشست‌ها‌ست.
در نشست اخیر زلمی خلیل‌زاد، نماینده‌ی ویژه‌ی امریکا برای صلح افغانستان با نمایندگان طالبان در قطر هیچ زنی حضور نداشت. در غیاب حتا یک زن، آقای خلیل‌زاد اعلام کرد که به توافق‌های مهم و حیاتی با طالبان دست یافته است. امروز نشست دیگری میان نمایندگان احزاب، چهره‌های سیاسی و نمایندگان طالبان زیر عنوان «نشست بین الافغانی در مسکو» برگزار می‌شود. در فهرست اشتراک‌کننده‌های این نشست دیده می‌شود که هیچ زنی به نمایندگی از زنان افغانستان دعوت نشده است. این امر سبب نگرانی زنان افغانستان شده است. شبکه‌ی زنان افغانستان دیروز (دوشبنه، ۱۵ دلو) در نشستی اعلام کرد که آنان از عدم حضور زنان در این گفت‌وگوها نگران هستند و خواستار حضور معنادار و فعال زنان در روند صلح شدند.
آنان از مردانی که در نشست مسکو شرکت کرده‌اند می‌خواهند تا وضاحت دهند که حقوق زنان «به هیچ وجه» معامله نمی‌شود. آنان تأکید می‌کنند که نیاز نیست دوباره فعالیت‌های زنان در افغانستان تحلیل و تفسیر شود: «در حال حاضر افغانستان یک کشور اسلامی است و زنان افغان با در نظرداشت فرهنگ و آداب اسلامی زندگی می‌کنند. نیاز نیست که زندگی زنان دوباره مورد تفسیر و تحلیل قرار گیرد.»
هرچند گروهی از چهره‌های سیاسی و رهبران جهادی که در نشست مسکو اشتراک کرده‌اند در اعلامیه‌ی مشترکی گفته‌اند که در این نشست از تامین حقوق زنان در بخش تعلیم٬ کار و فعالیت‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی اطمینان می‌دهند اما زنان افغانستان می‌گویند که این گروه نمی‌تواند از آنان نمایندگی کند.
به گفته‌ی یکی از اعضای این شبکه، چهره‌های جهادی که به نمایندگی از ملت افغانستان در نشست مسکو اشتراک کرده‌اند، نمی‌توانند از زنان افغانستان نمایندگی کنند، زیرا زمانی که آنان در قدرت بودند زنان روزگار خوش‌تری از دوران طالبان نداشتند: «در طرف دیگر میز مذاکره مجاهدین قرار دارند. متاسفانه سیاست آنان هم چندان متفاوت از سیاست طالبان نیست، کارکرد و گذشته‌ی‌شان هم متفاوت‌تر از طالبان نیست. آنان نمی‌توانند از ما نمایندگی کنند. زنان خود باید یکی از اضلاع میز مذاکرات باشند.»
آنان بر حفظ نظام سیاسی کنونی تأکید کردند و افزودند که نظام سیاسی پساطالبان، بستر خوبی برای رشد زنان بوده است و باید حفظ شود: « نظام سیاسی و دموکراسی که بعد از سقوط طالبان به‌وجود آمده است، زنان را توانمند ساخته است، ادارات عامه برای زنان زمینه‌ی استخدام، تحصیلات، مهارت‌های مسلکی، پایین آوردن میزان مرگ و میر مادران و امنیت نسبی را فراهم کرده است.»
زنان افغانستان در واکنش به مصاحبه‌ی اخیر شیر‌عباس استانکزی، یک عضو مذاکره‌کننده‌ی گروه طالبان که گفته بود، پس از توافق صلح، ارتش افغانستان لغو شود، گفتند که لغو کردن ارتش خط قرمز برای آنان است. آنان با اشاره به منحل شدن ارتش پس از خروج نیروهای شوری از افغانستان، هشدار دادند که لغو کردن ارتش اشتباه محض و جبران‌ناپذیر است.
آنان در پیوند به حفظ دست‌آوردهای زنان در هفده سال گذشته نیز گفتند که صلحی که به قیمت از بین رفتن حقوق و آزادی‌های بنیادی آنان تمام شود را نمی‌پذیرند. به اعتقاد آنان صلحی که حقوق و آزادی‌های بنیادی زنان را تهدید کند، پایدار نخواهد بود.
پیش از آن که امریکا زلمی خلیل‌زاد را به عنوان نماینده‌ی ویژه برای صلح افغانستان تعیین کند، شیر‌احمد عباس ستانکزی رییس پیشین دفتر سیاسی طالبان در قطر بود، در نشست خبری در مسکو در پاسخ به خبرنگار استپوتنیک بخش افغانستان که از او پرسید: آیا گروه طالبان حاضر است در صورت رسیدن به توافق، بخشی از شرایط امروزی، شامل آزادی کار و تحصیل برای زنان را بپذیرند؟ گفت: «طالبان در زمان حاکمیت‌شان هم با این حقوق مشکلی نداشتند و این‌ها صرفا پروپاگندای مخالفان علیه طالبان بود و شرایط زمانی که طالبان به قدرت رسیدند، آن‌قدر متشنج بود که نه‌تنها حقوق زن که حقوق مردان نیز رعایت نمی‌شد.
شبکه‌ی زنان افغانستان می‌گوید که وضع محدودیت بر حقوق آنان حتا به‌طور مقطعی قابل قبول نخواهد بود: «در صورت نهایی‌شدن توافق‌نامه‌ی صلح باید حق زندگی، حق دسترسی به صحت و تعلیم، آزادی تحرک اجتماعی و حق اشتراک فعال در فعالیت‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی باید ضمانت شود.»
شهلا فرید، استاد دانشگاه و از اعضای شبکه‌ی زنان افغانستان می‌گوید که اکنون زنان این قدرت را دارند که نگذارند، بدون حضور فعال و معنی‌دارشان روند صلح به پیش برود. به گفته‌ی او زنان افغانستان اکنون راه افتاده‌اند که به یک جنبش فعال تبدیل شوند.
او که روزهای سخت و تار حاکمیت طالبان را با پوست و استخوان لمس کرده می‌گوید که زنان به گذشته برنخواهند گشت.
طالبان در زمان حاکمیت‌شان با همه‌ی مظاهر آزادی و حقوق فردی زن سر دعوا و ستیز داشت. زن‌ها دیگر اجازه‌ی کار نداشتند و بیرون رفتن از خانه با رنج و اذیت و آزار طالبان همراه بود. بانو فرید در همان فضا خانه‌اش را جایی برای آموزش و پرورش دختران کابل تبیدل کرده بود. او از دوران حاکمیت طالبان به عنوان سخت‌ترین روزهای زندگی‌اش یاد می‌کند. باری برای این که جوراب سفید پوشیده بود، طالبان او را شلاق زدند.
در جاده و خیابان که راه می‌رفت افزون بر این که باید جهان را از سوراخ‌های چادری می‌دید مجبور بود «کلوش» (نوعی کفش که از پلاستیک ساخته می‌شد) و هنگام راه رفتن صدا نداشت، می‌پوشید. طالبان زنان را از پوشیدن کفش‌های پاشنه‌بلند منع کرده بودند، زیرا به اعتقاد آنان صدای پاشنه‌های کفش زنان بر روی جاده مردانی که از آن‌جا عبور می‌کنند را تحریک می‌کند.
به اعتقاد بانو فرید ارزش‌های که طالبان به آن باور دارند و می‌خواهند حکومتی بر مبنای آن بنا کند، پاسخ‌گوی نیازمندی انسان‌های قرن ۲۱ نیست: «اکنون قرن ۲۱ است و طالبان ظرفیت و توانایی مدریت دولت را ندارند.»
منبع: اطلاعات روز
