محدودیت‌های اجتماعی؛ چالش عمدۀ زنان تنهای هرات در اجاره خانه

با آنکه طبق قانون؛ اجارۀ خانه توسط یک زن تنها، مشکلی ندارد اما برخی از زنان که مردی را همراه ندارند؛ برای تهیه مسکن در ولایت هرات، با مشکلات زیادی روبرو هستند.

برخی از زنان در هرات که بنابر دلایلی مجبور‌اند تنها زندگی کنند می‌گویند، برای یافتن سرپناه درب بنگاه‌های معاملاتی زیادی کوبیده‌اند؛ اما نتوانستند موفق به گرفتن خانه شوند.

در ولایت هرات، بنگاه‌های معاملاتی، به علاوۀ اینکه به زنان مجرد خانه نمی‌دهند؛ بل به زنانی که مردی را در ترکیب خانواده‌‌ی شان ندارند نیز نمی‌خواهند خانه بدهند.

لیلی مجیدی، یکی از دخترانی است که برای ادامۀ تحصیل ازیکی از شهرستان‌های هرات همراه مادر و خواهرش به شهر آمده است.

لیلی می‌گوید: به دلیل اینکه فرصت ادامه تحصیل برایش در روستای شان مهیا نیست، پدرش موافقت کرد که او با مادر و خواهرش به شهر زندگی کند اما چون مردی همراه شان نیست هیچ بنگاه معاملاتی حاضر نشده است که برای شان خانه‌ای را به کرایه یا گروی بدهد.

او می‌گوید: “به هر جا که می‌رویم به محض اینکه می‌گوییم ما سه خانم هستیم دفتر معاملات می‌گوید ما به زن بدون سرپرست خونه نمی‌دهیم “.

لیلی، اکنون مجبور است با مادر و خواهرش در خانه یکی از خانواده‌های شان زندگی کند.

این تنها لیلی نیست که با مشکلات زیادی برای تهیه مسکن روبرو شده است؛ زنانی با سن و سال بالا و با وجود داشتن چند فرزند نیز نمی‌تواند خانه‌ای را به کرایه یا گرو بگیرند.

صالحه، زنی است که بیش از چهل سال سن دارد و شوهرش برای کار در خارج از کشور بسر می‌برد.

او نیز از یکی از شهرستان‌های هرات برای بهبود وضعیت تحصیلی فرزندانش به شهر آمده است.

صالحه می‌گوید: چون فرزند پسر ندارد به هر بنگاه معاملاتی که برای گرفتن خانه مراجعه می‌کند از او می‌خواهند تا دو یا سه ضامن مرد را برای ضمانت با خود بی‌آورد.

او در ادامه می‌افزاید: “وقتی به دفتر رهنمای معاملات می‌روم به من می‌گویند خانه را به شرطی به تو می‌دهیم که دو تا مرد را بیاری که ضمانت‌ات بکنند “.

اینکه زنان در بسا موارد، مورد اعتماد جامعه قرار نمی‌گیرند حرف تازه‌ای نیست؛ بل در گذشته‌ها نیز  زنان در مقایسه با مردان در بحث کسب اعتما از مردم جامعه، مورد تبعیض قرار گرفته‌اند.

ثریا، 25 ساله اکنون با مادر و خواهرش در خانه‌ای زندگی می‌کند که سند گروی آن به نام برادر هفده ساله‌اش است.

او می‌گوید:  “با وجود اینکه برادرم کوچکترین عضو خانواده ما بود با آن هم وقتی ما خونه گرفتیم رهنمای معاملات سند گروی را به نام برادرم زد “.

با این حال شماری از مسوولان بنگاه‌های معاملاتی در هرات می‌گویند، به دلیل  نامناسب بودن وضعیت امنیتی  و ترس از ترویج فساد اخلاقی حاضر نیستند به زنان خانه به کرایه، گروی یا حتی به فروش بدهند.

حاجی عبدالرازق، بنگاه‌دار، در رابطه می‌گوید: حاضر نیست برای هیچ زنی که سرپرست یا ضامن مرد ندارد خانه بدهد.

او در ادامه می‌افزاید: هر زنی که بخاطر خانه گرفتن به ما مراجعه کند باید دوتا ضامن مرد که ضمانت عام و تامش را بکند تا ما برایش خانه بدهیم در غیر این صورت دادن خانه به چند زن تنها یک یا زن مسوولیت داره که ما قبول نمی‌کنیم.

این در حالیست که برخی از کارشناسان حقوق می‌گویند، در قانون برای اخذ مالکیت موضوع جنسیت مطرح نیست.

تهمینه ثبات، دانش‌آموخته‌ی حقوق در رابطه می‌گوید: از لحاظ قانونی و حقوقی برای اینکه خانمی بخواهد تنها زندگی کند و خانه‌ای داشته باشد مشکلی وجود ندارد.

وی در ادامه می‌گوید: “در هیچ جای از قانوانین کشور ذکر نشده که برای داشتن ملک در محدوده‌ای جغرافیایی افغانستان جنسیت باید مرد باشد بل آنچه مهم است صحت عقلی و سن قانونی است “.

در همین حال ازدیدگاه جامعه شناسی موضوعاتی از این قبیل، ریشه در عدم باورمندی به زنان، عرف‌های ناپسند و تداوم کلیشه‌های جنسیتی دارد.

عصمت الله جعفری، جامعه شناس در رابطه می‌گوید: “یک سری برداشت‌های کلیشه‌ای  در جامعه سبب شده که دیدگاه‌های منفی مبنی بر تنها زندگی کردن زنان وجود دارد و این برداشت‌ها و دیدگاه‌ها وسوس‌های را برای مردم جامعه ایجاد می‌کند که بر اساس آن مانع تنها زندگی کردن زنان در یک خانه می‌شود”.

این جامعه‌شناس برای تغییر چنین دیدگاه‌ها و نگرش‌ها راه‌کارهای را چون برنامه‌آگاهی‌دهی از سوی رسانه‌ها، ارائه کرده  می‌گوید در کنار این برای بلند بردن سطح آگاهی مردم و تغییر دیدگاه‌های جنسیتی باید از قشر تاثیر گذار جامعه مانند عالمان دین کمک خواسته شود.

گزارشگر: ضیاگل عظیمی