تاثیرات روانی رفتارهای تبعیض آمیز در برابر دختران
رفتارهای تبعیض‌آمیز علیه دختران موضوعی است که باعث رنجش بسیاری از دختران شده است و این موضوع تاثیرات زیادی را بر میزان باورمندی دختران نسبت به خود، اعتماد به نفس و عزت نفس دختران گذاشته است. اما اینکه رفتارهای تبعیض‌آمیز علیه دختران در دوران کودکی بر زندگی فردی و اجتماعی آنان چه تاثیرات روانی دارد، در گفت و شنودی که با حسین جعفری روان‌شناس صورت گرفته است، بحث میشود.
پرسش: رفتارهای تبعیض‌آمیزی که در دوران کودکی در برابر اطفال صورت می‌گیرد می‌تواند چه تاثیری روی آیندۀ آنان و به خصوص آیندۀ دختران داشته باشد؟
پاسخ: در فرهنگ افغانستان نظر به برخی باورها و آداب و رسومی که وجود دارد، باعث شده که تبعیض علیه زنان و دختران به شکل ریشه‌ای و به شکل سنتی صورت گیرد. زمانی که طفل دختر به دنیا میاید به عنوان یک طفل دوم است و ناراحتی را برای خانواده ایجاد میکند و زمانیکه موضوعاتی مانند تحصیل و صحت پیش میاید دختران پس زده میشوند، تمام این مسایل تاثیرات منفی روی روحیه دختران دارد و در نوجوانی و کلان‌سالی زمانی که شخصیت آنها شکل بگیرد، به شکل شخصیت ناقص خواهد بود. و چون با عقده‌های حقارت و کمبودی‌ها برزگ میشود و چیزهای عادی را حق خود نمی‌دانند اعتماد به نفس او پایین و تصویر منفی از خود در ذهن خواهد داشت و اگر در آینده زیر فشار های روانی و استرس باشند زودتر دچار مشکلات روانی میشوند و خیلی راحت دست به ناهنجاری‌های رفتاری مانندخودکشی فرار از منزل میزنند و یا هم افسرده میشوند.
پرسش: از دیدگاه روان‌شناسی دلایل تبعیض در برابر دختران در افغانستان چی است؟
پاسخ: علت عمده در نوع فرهنگ است که ریشه در وجود افراد دارد، فرهنگ یک قانون نا نوشته شده است که بر اجتماع مانند خانواده‌ها، روستاها، شهرها و یک منطقۀ جغرافیایی خاص حاکم است و در این فرهنگ باورهایی مانند اینکه دختران نان آور خانواده نبوده اند و از لحاظ اقتصادی برای خانواده مفید نیستند و یا اینکه ازدواج میکنند و از خانواده جدا میشوند بناء منفعتی برای خانواده ندارد. در کنار فرهنگ نا امنی و جنگ نیز تاثیر گزار است، در شرایط جنگ و نا امنی زنان آسیب پذیر و محدود هستند و این محدودیت‌ها به بخشی از فرهنگ جامعه تبدیل شده است. فقر و بیکاری عامل دیگر است که باعث شده فرصت‌ها در خانواده و اجتماع بین دختران و پسران به صورت مساوی توزیع نشده باشد. یکی از دلایل دیگر بی سوادی افراد است، افراد جامعه از حقوق انسانی و خانواده معلومات ندارند و همچنان از عواقب رفتارهای تبعیض آمیز علیه زنان مطلع نبوده پس این موضوع را رعایت نمیکنند.
پرسش: تبعیض علیه دختران خوردسال بیشتر از طرف چه کسانی صورت می‌گیرد؟
پاسخ: تبعیض علیه دختران از هر طرف است؛ پدر علیه دخترش تبعیض دارد چون طرز فکرش همین است، مادر هم چون در همین اجتماع بوده و یاد گرفته است که اهمیت ندادن به دختران یک امر طبیعی است، بناء در قبال طفل دختر خود نیز تبعیض انجام می‌دهد و چون فکرش این است که طفل پسر رییس و نان‌آور خانواده خواهد شد، توجه بیشتری به پسر میکند. در کنار پدر و مادر اعضای خانواده، شبکه‌های انترنتی، مکتب، دانشگاه‌ها، رسانه‌ها و سازمان‌های اجتماعی همه به نوعی تقویت‌کنندۀ این نوع تبعیض هستند.
پرسش: رفتارهای تبعیض آمیز از سوی چه کسانی تاثیرگزاری بیشتری دارد؟
پاسخ: بیشترین تاثیرات از طرف نزدیک‌ترین افراد است، مانند اعضای خانواده و اگر در مورد بدترین نوع خشونت‌های خانوادگی بحث شود، طبق آمار حدود بیشتر از پنجاه درصد خشونت‌های جنسی علیه دختران از طرف یکی از اعضای فامیل رخ می‌دهد که تاثیرات منفی بسیار زیادی دارد زیرا از یک طرف دختر احساس محبت و نزدیکی نسبت به فرد میکند و از طرف دیگر قربانی خشونت است پس او را رنج می‌دهد و درگیری در ذهن او ایجاد میکند.
پرسش: رفتارهای تبعیض‌آمیز در چه سنی تاثیرگزار تر است؟
پاسخ: نظریه‌های مختلف روان شناسی تمام سنین رشد انسان را مهم می‌دانند. از نظر روان کاوی سنین نوزادی و دورۀ قبل از مکتب مهم‌تر است زیرا اجزای شخصیت دختر شکل می‌گیرد در کنار این رویکردهای شناختی در روان‌شناسی سنین بالاتری مانند نواجوانی را مهم‌تر می‌دانند زیرا این سن تثبیت هویت فرد است و دختر در دوره‌ای است که شناخت پیدا میکند.
پرسش: تاثیرات روانی رفتارهای تبعیض‌آمیز علیه دختران از طرف زنان بیشتر است یا مردان؟
پاسخ: اگر رفتارهای تبعیض‌آمیز علیه دختران از طرف مادر اعمال و تقویت شود تاثیرمنفی بیشتر دارد. زیرا در فرهنگ ما مادران وقت و سهم بیشتری را در تربیت اطفال دارند؛ از طرفی دختر و مادرش هم جنس هستند و از لحاظ عاطفی دختران با مادر شان صمیمی‌تر هستند، وقتی نگرانی‌ها و گرایشات خود را با مادرشان در میان می‌گذارند و از طرف مادر رد میشود و بر علیه آنها تبعیض صورت می‌گیرد، آنها می‌بینند که نزدیک‌ترین فرد و همجنس‌شان چنین برخورد کرد پس بیشتر تاثیر می‌پذیرند.
پرسش: نظر شما در مورد استفاده از کلمات تبعیض‌آمیز علیه دختران در نظام تعلیمی و تحصیلی چیست؟
پاسخ: سیستم آموزش افغانستان زیر انتقاد است، زیرا مضامین آموزشی در افغانستان مورد استفاده برای زندگی اجتماعی نیست، باید علیه رفتارهای تبعیض‌آمیز مبارزه صورت گیرد و خوب است که افراد از سنین کوچکی با این تبعیض از طریق آموزش خود یاد بگیرند تا مبارزه کنند. همچنان برای یاد گرفتن مهارت‌های زندگی پیشنهاد میشود که کلیشه‌های جنسیتی وارد نظام آموزش نشود و به شکل آگاهانه باید مضامینی در این خصوص تدریس شود.
ترتیب: بهناز رسولی
