انتقاد از بازنمایی زنان در برنامه‌های طنزی
از دیر باز به این سو، برنامه‌های کمدی و طنزی در رسانه‌های دیداری و شنیداری افغانستان، تولید و پخش می‌شود. با اینکه این برنامه‌ها مخاطبان و علاقه‌مندان پرپاقرص و بی شماری دارد؛ اما شماری از زنان تقلید از نوع لباس، آرایش و نوع حرف زدن زنان در این برنامه‌ها را توهین‌آمیز و به مسخ گرفتن موقعیت اجتماعی شان عنوان می‌کنند.
تصویر زنان در برنامه‌های کمدی رسانهها به ویژه تلویزیون، مبحثی چالش برانگیز است و همواره کنش‌ها وواکنش‌های را از سوی مخاطبان به همراه دارد.
برخی از زنان به این باور‌اند؛ در شماری از برنامه‌های کمدی، به صورت مستقیم به زنان تاخته می‌شود و از زنان تصویری به دور از تصور نمایش داده می‌شود.
سونم صدف دانشجو، می‌گوید: برایش اسفبار است زمانی‌که می‌بیند از طریق تلویزیون از جنس زن، در برنامه‌های کمدی، چنین چهره‌ای به نمایش گذاشته می‌شود.
سونم می‌گوید: “در این برنامه‌ها زنان به گونه‌ی اشخاص کم عقل، پرتوقع و بی‌دانش نشان داده می‌شوند؛ این کار می‌تواند تصویر نادرستی از زنان در ذهن مخاطبان حک کند “.
نمایش چهره‌ای موجه و قابل قبول از زنان، در برنامه‌های کمدی از چندی به اینسو دستخوش تزلزل شده است و در شماری از این برنامه‌ها، زنان مطابق به کلیشه‌های همیشگی جنسیتی به تصویر کشیده می‌شوند و این موضوع همواره موجی از انتقاد‌ها و نگرانی‌ها زنان را به همراه داشته است.
زهرا نظری، می‌گوید: برایش دور از تصور است که زنی با خصوصیاتی که در این برنامه‌ها از آن نشان داده می‌شود وجود داشته باشد.
بانو نظری در ادامه می‌گوید: “برایم درد آور است که اینگونه حیثیت و جایگاه زن با تمثیل و نمایش به سخره گرفته می‌شود “.
اگرچه اغراق و خلق شخصيت‌های ساده‌لوح و ابله از عناصر اساسی شوخ طبعی و طنز است و شخصیت‌های مرد نیز گاه به همین میزان از این صفات برخوردارند اما نکته اینجاست که طیف مردانی که در این برنامه‌ها حضور دارند؛ اساسات روایت حول شان ساخته و پیش برده می‌شود و زنان اغلب حضور شیء گونه و منفعل دارند و این موضوع نیزنگرانی شماری از فعالان حقوق زن را بر انگیخته است.
عزیزه خیراندیش فعال حقوق زن، به این باور است که در بیشتری از برنامه‌های کمدی کلیشه‌های جنسیتی بزرگنمایی می‌شود.
بانو خیراندیش در ادامه می‌افزاید: “برخی از واقعیت‌های جامعه در ارتباط با زنان از طریق برنامه‌های کمدی رسانهها بزرگنمایی می‌شود که این موضوع سبب ایجاد ذهنیت منفی از زنان در جامعه می‌شود و به مرور زمان این ذهنیت‌ها تقویت می‌شود “.
رسانهها و به ویژه تلویزیون به دليل ماهيت فراگیر و به سبب آنکه شبیه‌ترین بازنمایی از زندگی واقعی است، در ایجاد انگار‌های ذهنی افراد و شکل بخشیدن قالب‌های ذهنی مخاطبان اثربخش است.
با این حال به باور جامعه‌شناسان، نمایش تصویر مثبت از زنان در برنامه‌های کمدی رسانهها، می‌تواند تاثیرات مثبتی در وضعیت زنان و ویا عکس این قضیه را در جامعه داشته باشد.
علی کاوه، جامعه شناس در رابطه می‌گوید: “برخی از افراد در تصویری که رسانه از زن به نمایش می‌گذارد اگر واقعیت هم نداشته باشد عین واقعیت تلقی می‌کنند و این امر می‌تواند دیدگاه شان را شکل دهد و این موضوع می‌تواند تصویر منفی و مخربی از جایگاه زنان در جامعه داشته باشد”.
در بیشتر از برنامه‌های کمدی اغلب مردان با آراستن خودشان در نقش زن ظاهر می‌شوند؛ و اما شماری از بازیگران مرد برنامه‌های کمدی، توهین و تحقیر زنان را از طریق تمثیل شان رد می‌کنند و می‌گویند: با ارائه چینن نقش‌ها و برنامه‌ها سعی در بازتاب چالش‌های زنان دارند.
سیر متین بازیگر یکی از برنامه‌های کمدی، می‌گوید: “هدف از تمثیل توهین و تحقیر خانم‌ها نیست بل برطرف ساختن مشکلات خانم‌ها و آقایان است “.
در کنار این فیروز ملائکه، بازیگر و کارگردان یکی دیگر از برنامه‌های طنزی به کم بود بازیگران زن در برنامه‌های طنزی اشاره می‌کند و می‌گوید: اغراق در تمثیل ماهیت طنز است؛ توهین و تحقیر زنان نیست.
وی اضافه می‌کند: در برنامه‌های طنزی، بازیگران زن نقش‌های چون شخصیت‌های جنجالی را قبول نمی‌کنند و آن گاه یک مرد مجبور است که این نقش‌ها را بازی کند.
وی در ادامه می‌گوید: “اگر در برنامه‌ها از آرایش و لباس‌های عجیب استفاده می‌شود و اغراق صورت می‌گیرد دلیلش اینست که ماهیت طنز اغراق است تا به جالبیت آن بیفزاید و هیچ گاه ما قصد توهین و تحقیر زنان را نداریم “.
گزارشگر: ضیاگل عظیمی
