رنگ‌ها و کلیشه‎های جنسیتی در جامعه

در جوامع سنتی، برخی از مرز‌بندی‌های از قبیل رنگ و وسایل وجود دارد؛ که استفاده آن را مخصوص به یک جنس می‌دانند و این مرزبندی‌ها در بیشتر مواقع مواردی چون توهین، تحقیر، و حس خود‌کم‌بینی را به همراه دارد.

برخی از زنان، به این باور اند که زنان در جوامع سنتی به روش‌های گوناگون مورد تحقیر و تمسخر قرار می‌گیرند؛ طوریکه استفاده از وسایل و رنگ‌های زنانه برای مردان نشانه ضعیفی و تمسخر است، در حالیکه استفاده وسایل مردانه از سوی  زنان  نشانه ابهت و بزرگی است.

در کنارسایر کلیشه‌های جنسیتی، که در جوامع سنتی چون افغانستان وجود دارد؛ بعضی از رنگ‌ها را از قبیل رنگ سرخ و بعضی از وسایل را زنانه می‌خوانند و استفاده از آن را مایه شرم و ننگ می‌دانند.

برخی از مردان، از اینکه رنگ‌های شاد و لباس‌های گلدار بپوشند، احساس شرم می‌کنند چون به قول آنان این خصوصیات مختص به زنان است و در شان یک مرد نیست که از وسایل زنانه استفاده کند.

امید، دانش‌آموز صنف دهم مکتب است او می‌گوید؛ هیچ وقت دوست ندارد از رنگ‌های که مخصوص به زنان است استفاده کند؛ چون زمانیکه کوچک بوده باری با کیف خواهرش مکتب رفته و ازسوی هم‌صنفیانش مورد تمسخر قرار گرفته است.

او می‌گوید: “اگر بچه‌ها از رنگ‌های زنانه استفاده کنند نام دختر را سرش می‌گذارند به همین منظور مه هیچ وقت دوست ندارم لباس گلدار استفاده کنم “.

و اما در این میان، برخی از دختران می‌گویند؛ زمانیکه از لباس‌ها و سایل مردانه استفاده می‌کنند؛ برعلاوه اینکه مورد تمسخر قرار نمی‌گیرند، مورد تشویق و تمجید نیز قرار می‌گیرند.

سونیتا، می‌گوید: ” به خانه گه‌گاهی لباس‌های برادرم را می‌پوشم وقتی می‌پوشم همه برایم می‌گویند کاش مرد می‌شدی؛ اما اگر برادرم لباس‌هایم را بپوشد همه برایش می‌گویند خدا تو زده که لباس‌ها زن را پوشیدی برو بیرون کن که بد است “.

در همین حال  برخی از مردان به دلیل اینکه صفت زنانه برای شان داده نشود از پوشیدن رنگ و لباس مورد علاقه‌ای شان دست کشیده اند.

فرید، دانشجو، می‌گوید؛ رنگ‌های شاد  و پارچه‌های گلدار دوست دارد اما چون می‌داند که با پوشیدن این رنگ‌ها و پارچه‌ها مورد تمسخر اطرافیانش قرار می‌گیرد هیچ‌گاه دوست ندارد از آن استفاده کند.

و اما پرسش این جاست چرا با وجود اینکه در عصر تحول و پیشرفت قرار داریم هنجار‌های جنسیتی در مسائل گوناگون و حتی پیش‌پا افتاده از این قبیل هنوز هم  در جامعه وجود دارد؟

علی آزاد، استاد دانشکدۀ جامعه‌شناسی دانشگاه هرات اینگونه به چرایی این پرسش پرداخته است.

: “افغانستان با وجود داشتن سابقۀ طولانی فرهنگی، با آن‌هم فرهنگ‌اش هیچ سنخیت و مطابقتی با پیشرفت‌های کنونی ندارد و اصول ارزش‌های فرهنگی افغانستان با مقایسه با فرهنگ‌های کشور‌های پیشرفته در حال رکورد قرار دارد.  ما نتوانستیم اصول و فرهنگ‌ خود را پالایش دهیم تا مدرنیزه شود “.

این فرهنگ مرد سالار گونه حاکم در جامعه بعضی چیز‌ها از قبیل رنگین پوشیدن را مختص به یک جنس می‌داند و این همه مسایل برخاسته از فرهنگ است که امروزه تاثیرات خود را بیشتر به زندگی زنان گذاشته است.

گزارشگر: ضیاگل عظیمی