فاطیما حسینی: جنسیت‌زدگی هنوز دامن گیر هنر عکاسی است
فاطیما حسینی، عکاس وهنرمند افغانستانی، که در ایران چشم به جهان گشوده او همان‌جا در رشته اینجینری شروع به تحصیل نموده اما بعد از دوسال از این رشته انصراف و دررشته هنر دانشگاه تهران شروع به تحصیل نموده است، او در بسیاری از دانشگاه‌های ایران عکاسی را تدریس و در بسیاری از نمایشگاه‌ها اشتراک کرده است. این بار خبرگزاری بانوان افغانستان برای معلومات بیشتراز کارهای این بانو گفتگویی را همرایش ترتیب داده است که در ادامه می‌خوانید.
پرسش: فاطیما، اگر دوست داشته باشی علاقه مندانت بیشتر در موردت بدانند چه گفتنی داری؟
با سلام
پاسخ: گفتنی‌ها زیاد هست و اما اگر بخواهم بیشتر بگویم در حال حاضر در حال تحصیل در تهران هستم و علاقمندی یا بهتر بگویم مسیر هنری‌ام از هنر عکاسی فراتر رفته است و کیوریتینگ و مدیریت هنری چالش‌های جدیدی است که در حال تجربه شان هستم از آنجا که همیشه سرزمین پدری من مهم ترین دغدغه‌ام بوده است برنامه‌های طولانی مدت و جدیدی برای افغانستان خواهم داشت که امیدوارم به زودی توان اجرای آن را داشته باشم.
پرسش: فاطیما از عکاسی چه تعریفی دارد؟
پاسخ: عکاسی، درنظر عامه‌ی مردم بسیار ساده به نظر می‌رسد در صورتی که یک عکس بیانگر یک روایت است و پشت هر نما یک داستان است که به خالق آن قدرت می‌دهد از نظر من عکاسی بر خلاف تعریف ساده اش پر از پیچیدگی و سخن است.
پرسش: بنابر کلیشه‌های جنسیتی که در جامعه وجود دارد حرفه‌ی عکاسی را مخصوص به مردان می‌دانند و خودت خلاف باور‌ها عمل کردی طعم چه مشکلاتی را چشیده‌ای؟
پاسخ: مخالفت‌ها که در ابتدا قطعا وجود داشتند. به خصوص که من از نیمه‌های اینجینری صنایع دوباره عکاسی را شروع کردم و این شروع دوباره در ابتدا کمی برای خانواده من قابل حل نبود. به هرحال مخالفت‌ها در عرصه‌ی هنر در خیلی از موارد وجود دارد این که چطور خود را ثابت کنیم و تصمیم درست بگیریم و مسیر خود را روشن کنیم مهم است.
پرسش: چه دلیلی باعث شد تا از اینجینری انصراف بدی و هنر را بخوانی و اصلا چرا عکاسی؟
پاسخ: من از دوران قبل از دبيرستان نقاشي می‌كشيدم و سعي می‌كردم صحنه‌هایی را كه مي‌بينم عكس بگيرم و بعد نقاشي كنم، از اين رو بحث هنر در زندگي‌ام حضور داشت وليكن نه جدي. نمی‌توانستم فضاي اينجينر بودن را با هنر مقايسه كنم و بپذيرم و اين را هم تجربه كردم كه فضاي آكادميك در هنر مي‌تواند فضا را جدي تر كند براي ادامه دادن پس تصميم گرفتم كه ديگر رشته‌اي كه مورد علاقه‌ام نيست را ادامه ندهم و بلافاصله بعد از انصراف از اينجينري توانستم در دانشگاه تهران پذيرش بگيرم.
پرسش: چه برنامه‌های برای آینده داری؟
پاسخ: درباره‌ي آينده كه تصميم‌ها و آرمان‌ها زياد است وليكن تا ببينيم تا كجا پيش مي‌رود، بعد از اتمام درسم در تهران تصميم ادامه‌اش را در جغرافيايی ديگري دارم. حتما به افغانستان بر مي‌گردم تا بتوانم از سرزمينم بيشتر عكاسي كنم و تا جايي كه بتوانم براي فضاي عكاسي آنجا اتفاقي رقم بزنم.
پرسش: خودت در کشور ایران زندگی می‌کنی عکاسی برای یک دختر مهاجر چگونه است؟
پاسخ: مشکلات عکاسی برای همه‌ی انسان‌ها وجود دارد. اما در جغرافیای خاورمیانه این مشکلات تا حدودی به جنسیت بستگی دارد و از آنجا که موضوع پایان نامه‌ام تاثیر جنسیت درعکاسی معاصر در خاورمیانه است بخصوص حوزۀ افغانستان و ایران. با قاطعیت می‌توان گفت که زن بودن مشکلات خود را در این سرزمین به همراه دارد. گاهی بحث جنسیت ورود به برخی مکان‌‌ها را برای عکاسی سخت می‌کند و البته در برخی موارد این فقط در بحث ثبت خلاصه نمی‌شود و گاهی در مرحله‌ی ارائه هم زنان با محدودیت‌هایی مواجهه می‌شوند در ایران هم نسبت به منطقه، عکاسی در مرحله‌ی بهتری قرار دارد اما بازهم مشکلات جنسیت زدگی دامن گیر هنر عکاسی هست.
پرسش: خوب از دغدغه‌ها و مشکلات که بگذریم دوست داریم در مورد بهترین عکس‌هایت صحبت کنی؟
پاسخ: بهترین عکس که نمیتوانم انتخاب کنم اما از میان تجربه هایم جریان ثبت مجموعه ی ” بازتاب های خراسانی ” یکی از جذاب ترین تجربه ها بود کار کردن در قالبی متفاوت تر در زمان ایده پردازی و البته پژوهشی که در این راستا وجود داشت برایم بسیار خوشایند بود این که زن افغان را بدون برقع به جهانیان نمایش میدهم
پرسش: آیا تا حال نمایشگاهی هم در کشور ایران داشته‌ای؟
پاسخ: دراولین تجربه‌ی من برگزاری نمایشگاه نکورویان فرخارکه اولین تجربه کیوریتینگ من بود یا به روایتی گردآوری و نمایش آثاری از هنرمندان دیگر، قطعا مشکلات و سختی‌های خود را داشت و تجربه‌ی خوبی بود برایم بود. اینکه برخوردهای حرفه‌ای و درک نمایشگاه گروهی در چه سطحی قرار دارد و چطور می شود فضایاعتمادسازی در هنر را در افغانستان با قدرت بیشتری پیش برد.
نکورویان فرخار، در تهران با حضور سفیران و هنرمندان بیش از ده کشور افتتاح شد و بعد از آن به موزۀ هنرهای معاصر اصفهان رفت که این اولین بار بود در مکان مهمی مانند موزۀ هنرهای معاصر عکس‌هایی از افغانستان به روی دیوار می‌رود پس از اینجا قصد برگزاری این نمایشگاه را در ارگ هرات داریم و بعد به تاجیکستان و هند و اروپا خواهد رفت.
پرسش: پیامت برای زنان عکاس در افغانستان چیست؟
پاسخ: خوش‌بختانه نسل جدیددختران و زنان این سرزمین راه روشنی را بیش گرفتند و در سال‌های اخیر بخصوص خبرهای موفقیت‌های‌شان برایم بی‌نظیر است به نظر من وقتی سرزمین ما مورد خشونت و استعمار بوده است و زنانگی در هویت مان نقشی ناپیدا داشته پس باید تلاش‌ها دو چندان شود تا اتفاقی که باید بیفتد، بیفتد.
زنان فقط با قدرتمندی خودشان چه از راه تحصیل هنر تلاش و کوشش در عرصه‌ی کاری شان و شناخت حقوق خودشان می‌توانند پیش بروند و به نقل قول از باربارا کروگر باید به یاد داشت که “ما به قهرمان دیگری احتیاج نداریم” و این که زنان فکر کنند همیشه یک مرد باید تکیه گاهشان باشد یا قهرمان سازی کنند جوابگو نیست پس قدرتمندی در گرو شناخت درست خود و پرورش مهارت‌هایی است که داریم و قطعا نمی‌توان فراموش کرد که زنان سرزمین من یکی از قدرتمندترین‌های دنیا هستند.
ترتیب: زینب سپهری
