دختران ترامادولی در مکاتب هرات

یافته‌های خبرگزاری بانوان افغانستان نشان می‌دهد که شماری از دختران در برخی از مکاتب ‌هرات از داروی ترامادول  به بهانه‌ی تفریح و رهایی از مشکلات استفاده می‌کنند.

 ترامادول از جمله داروهای مسکن است که در طبابت برای کنترول دردهای مفصلی، جراحی‌ و بیماری‌های زنان و زایمان با توجه به میزان درد متوسط تا شدید، تجویز می‌شود.

مصرف ترامادول به دلیل وابستگی روانی و جسمی شبیه اعتیاد به تریاک است به همین دلیل مصرف آن بدون تجویز نسخه پزشک غیر قانونی است.

اما شمار زیادی از دانش‌آموزان دختر در داخل برخی از مکاتب شهر هرات به سهولت این دارو را تهیه کرده و مصرف می‌کنند. خبرگزاری بانوان افغانستان در این گزارش، بصورت موشگافانه به جزییات این مساله پرداخته و با دانش‌آموزانی که تجربه مصرف این دارو را دارند صحبت کرده است.

  “اگه می‌خای ترا به فضا ببره، بیا بزن من دارم”

زهره (نام مستعار) دانش‌آموز صنف دوازدهم است و  تابلیت ترامادول را دور از چشم آموزگاران و مدیر مکتب به بهانه تفریح استفاده می‌کند.  زهرا از تجربه‌اش در استفاده‌ی ترامادول می‌گوید: “من روز یک دانه بیشتر استفاده نمی‌کنم. در داخل مکتب کسی مرا نمی‌بیند و سرم شک نمی‌کند چون زیاد غذا می‌خورم و وقتی می‌زنم معلوم نمی‌شود “.

او می‌افزاید، مسوولان مکتب یکی از دوستانش را حین استفاده داروی ترامادول دیده بودند که از مکتب اخراج شد اما خودش را تا حال نتوانستند ببینند.

زهره زندگی را در عشق و حال می‌بیند و درس خواندن را فقط برای دخترانِ مثبت می‌داند. او ظاهراً فقط به چیزی می‌اندیشد که خوشحال‌اش کند.

“چرا کانکور بدیم. اگر بدیم هم که ما را به جای نمی‌رساند پس کاری که به ما خوشی می‌ده همان کار را می‌کنیم مثل زدن ترامادول خیلی دوست دارم. خیلی خفن(خیلی خوب) است حال آدم را خوب می‌کنه، اگر میخای ترا به فضا ببره بیا بزن من دارم “.

ترامادول، بهانه‌ی برای رهایی از مشکلات

ترامادول در کنار داروهای دیگر چون کدئین، مورفین و ریتالین بر علاوۀ پدیده‌ پرخطر اعتیاد به مواد مخدر سلامت جامعه را تهدید می‌کند. تا جایی که امروزه بسیاری از دانشجویان و دانش‌آموزان از این داروها به بهانه‌ رهایی ازمشکلات و دردهای زندگی شان استفاده می‌کنند.

فاطمه یک‌تن از دانشجویانی است که داروی ترامادول را به بهانه‌ی رهایی از مشکلاتش استفاده می‌کند.  فاطمه که ترامادول را از طریق دوستانش شناخته و استفاده می‌کند می‌گوید: “دخترانی که استفاده نمی‌کنند مشکلات ما را ندارند ما وقتی می‌زنیم مشکلات و دردهای که داریم را فراموش می‌کنیم. ما خودما نخواستیم ولی مشکلات است که مارا مجبور به این کار کرده است “.

او می‌گوید اگر چه این دارو به راحتی در داخل مکتب استفاده نمی‌شود اما بیشتر دانش‌آموزان از ترس خانواده‌ها در داخل مکتب این دارو را استفاده می‌کنند.

محجوبه دانش‌آموز صنف دهم یکی از مکاتب شهر هرات است. او نیز همانند دیگر دوستانش، ترامادول را بصورت پنهانی در داخل مکتب استفاده می‌کند و تاکنون آموزگاران و مدیر مکتب متوجه این کار او نشده اند.

او که بصورت مخفیانه قرص‌های ترامادول را با خود به مکتب می‌برد می‌گوید: “به مکتب پنهانی می‌برم. اگر ببینند کارم تمام است “.

محجوبه می‌گوید برای بارهای اول که قرص ترامادول مصرف می‌کرد حالش بد می‌شد اما بازهم کسی به او مشکوک نشد. او معتقد است که این دارو هیچ خطری ندارد و اگر داشته باشد ارزشش را دارد. از تجربه‌اش برای کسانی می‌گوید که استفاده از ترامادول باعث مرگ و یا بیماری‌های شدیدشان شده است.

” کسانی که با خوردن ترامادول می‌میرند خنگ هستند، اون‌ها نخوردند اول باید از نصف شروع کنیم، بعد بیشتر تا خطرش جدی نشود. عوارضی هم اگر داشته باشد می‌پذیریم همین که حال ما را خوب می‌کند بس است، دگه چیزی برای مان مهم نیست “.

“ دختران ترامادولی آنقدر زیاد اند که حساب‌شان معلوم نیست “

بیشتر دانش‌آموزان از داروی ترامادول به علت خاصیت سرخوشی و نشه‌آور آن استفاده می‌کنند و خطر اعتیاد و عوارض جانبی آن را در نظر نمی‌گیرند.

عارفه یکی دیگر از دانش‌آموزانی است که قرص ترامادول استفاده می‌کند. او می‌گوید این دارو اعتیاد آور نیست و اگر روز یک دانه مصرف کنید ضرر ندارد.  او به آینده بی اعتماد است و از رفتن به صف معتادان نیز هراسی ندارد.

“حیف است اگر نکشی. آینده چی آینده کشک است. اینقدر معتاد است ما هم معتاد چه فرقی می‌کند. اینقدر ترامادولی زیاد است که حسابش معلوم نیست. ما معتاد نیستیم. بعضی دخترا که حالشان خراب تا حد یک بسته هم میزنند “

او به افزایش دخترانی که از این دارو استفاده می‌کنند اشاره کرده و برای شان لقب “دختران ترامادولی” را می‌دهد.

” دختران ترامادولی آنقدر زیاد اند که حسابشان معلوم نیست. کافی است یک قرص ترامادول پیش روی شان مصرف کنی تا آن‌ها را بشناسی “.

ترامادولی‌ها از مکتب اخراج می‌شوند

با این حال برخی از مسوولان در مکاتب دخترانۀ هرات استفادۀ قرص‌های ترامادول توسط دانش‌آموزان را می‌پذیرند، اما می‌گویند که وضع قواعد سخت‌گیرانه باعث کاهش این پدیده شده است.

فاطمه جعفری مدیر یکی از مکاتب در این رابطه می‌گوید که چندین سال پیش یک دانش‌آموز داروی ترامادول استفاده کرده بود که بعداز اطلاع به خانواده‌اش، از مکتب اخراج شد.

خانم جعفری در سال 1391، شاهد استفاده قرص ترامادول توسط دو دانش‌آموز بوده است که منجر به اخراج آنان از مکتب شده است. جعفری می‌گوید: “چند سال پیش یکی از دانش‌آموزان به من خبر داد که دوستم قرص‌های را می‌خورد که بعد از استفاده روحیه‌اش عوض می‌شود.  من بعد از بررسی دانستم که ترامادول است و خانواده دختر را خواستم و بعد خانواده، دختر شان را از مکتب کشیدند “.

خانم جعفری می‌گوید که آنان به دانش‌آموزان مکتب شان در مورد قرص‌های ترامادول آگاهی‌دهی کردند و اگر مورد مشکوک ببینند در قسمت تلاشی دم درازه قواعد سختی را وضع می‌کنند.

نگرانی خانواده‌ها

شماری از خانواده‌ها اکنون از استفادۀ قرص‌های ترامادول در بین دانش‌آموزان مکتب نگران اند. آنان می‌گویند همه روزه داستان‌های را از مصرف‌ داروی ترامادول در بین دانش‌آموزان می‌شنوند و نگران تاثیرگذاری بر دختران شان هستند.

مریم مادر دو دختر دانش‌آموز صنف یازدهم است. او می‌گوید از دخترانش شنیده که هم‌صنفی‌های شان قرص‌های را مصرف می‌کنند که روحیه‌شان را تغییر می‌دهد. او می‌داند که این تابلیت‌ها ترامادول است و سبب نشه‌گی و اعتیاد می‌شود. مرضیه نگران دو دخترش است که مبادا از دوستان و صنفی‌های شان تأثیر پذیرشوند: “دخترانم قصه می‌کنند که صنفی‌های ما قرص‌های استفاده می‌کنند که آدم را نشه می‌کند و من از این بابت خیلی نگرانم که دختران ما گمراه نشوند چون دوست از دوست یاد می‌گیرد “.

مریم از این موضوع آنقدر نگران است که بعضی وقت با خود فکر می‌کند که دخترانش را از رفتن به مکتب منع کند.

خانواده‌ها در حالی نگران تاثیرپذیر شدن دختران شان از دوستان ترامادولی شان هستند که شماری از دختران از تشویق و پیشنهاد صنفی‌های شان برای استفادۀ از قرص‌های ترامادول سخن می‌زنند.

حبیبه محسنی می‌گوید که مصرف قرص ترامادول در بین دختران مکتبی که او درس می‌خواند زیاد بود و این دختران بصورت پنهانی استفاده می‌کردند. او می‌افزاید زمانی که این دختران عصبانی بودند و یا مشکلی داشتند این قرص‌ها را استفاده می‌کردند.  حبیبه اضافه کرد که چندین بار دوستانش برای او هم توصیه کردند که این دارو را استفاده کند چون اعصاب را آرام می‌کند.

او می‌گوید: “حتی برخی از دوستانم بصورت تشویقی از طرف دوستان خود به طرف این قرص کشانیده شدند یک دوستم وقتی در خانه دعوا کرده بود به پیشنهاد دوست خود از این داروها خورد و تا جایی که معتاد به این دارو شده است “.

ملکه نیز مانند حبیبه شاهد استفادۀ این قرص توسط صنفی‌هایش بوده است. او می‌گوید دوستانش بیشتر بخاطر وضعیت افسرده‌ای که داشتند این دارو را استفاده می‌کردند. فاطمه از صنف دهم متوجه شده که دختران در بین مکتب شان دارویی ترامادول استفاده می‌کنند.

او می‌افزاید: “دختران حتی تا حد یک بسته را در روز استفاده می‌کردند و من شنیدم که برخی از دختران نیز معتاد شده اند “.

ضعف مدیریت در اداره معارف و صحت

این در حالی‌ست که  برخی از نمایندگاه شورای ولایتی هرات از ضعف مدیریت اداره معارف و نبود نظارت بر داروهای غیر قانونی انتقاد می‌کنند.

سکینه حسینی نماینده مردم هرات در شورای ولایتی و فعال حقوق زن از مصرف خودسرانۀ داروهای مخدر از جمله ترامادول توسط دختران نگران است.

او از ضعف نظارت اداره صحت عامه بر داروهای غیرقانونی انتقاد کرده می‌گوید این قرص‌ها نباید به آسانی در دسترس مردم عام قرار گیرند مگر با تجویز نسخه پزشک.  حسینی هم چنان با انتقاد از اداره معارف می‌گوید: ” در بعضی موارد متاسفانه ضعف مدیریت در بخش معارف هم ممکن است وجود داشته باشد “. او ضمن این‌که خواهان برخورد جدی با متخلفانی است که بصورت غیرقانونی این دارو را خرید و فروش می کنند، از اداره معارف می‌خواهد که نظارت جدی بر دانش‌آموزان در مکاتب داشته باشد.

در همین حال مسوولان معارف در ولایت هرات استفاده دانش‌آموزان دختر از قرص ترامادول را در مکاتب رد کرده و می‌گویند ممکن است این داروها در بیرون از مکتب بین دانش آموزان رد و بدل  شده و مورد استفاده قرار گیرد.

عبدالرازاق احمدی رییس معارف هرات می‌گوید: “من در این مورد هیچ‌گونه اطلاعی ندارم و هیچ خبری در این مورد برایم نرسیده است و اگر برسد حتما تعقیب می‌کنم. و به کلی این موضوع را رد می‌کنم  “.

این در حالی‌ست که مسوولان ریاست صحت عامه هرات می‌پذیرند که داروهای چون ترامادول به صورت غیر قانونی و بدون تجویز نسخه پزشک در بازار به فروش می‌رسد.

عبدالحکیم تمنا رییس صحت عامه ولایت هرات می‌گوید که داروهای مخدره چون ترامادول بصورت غیر قانونی در برخی از دواخانه‌ها، دوکان‌ها و روی بازار به فروش می‌رسد. رییس صحت عامه هرات می‌افزاید که به دلیل کم‌بود نیروی انسانی در بخش نظارت این اداره، آنان نمی‌توانند به تمام نقاط شهر نظارت داشته باشند.

“در یک ولایتی به این بزرگی ما فقط شش کارمند در بخش نظارت داریم که  در بیشتر نقاط شهر رسیدگی کرده نمی‌توانند به همین دلیل این داروها بصورت غیر قانونی به فروش می‌رسد “.

عبدالصمد افتخار مالک یکی از داروخانه‌ها در شهر هرات می‌گوید برخی از دختران جوان و نوجوان برای خرید قرص ترامادول به داروخانه‌اش آمده اند. افتخار همچنان می‌گوید که تعداد پسران نسبت به دختران زیاد تر است.

با این حال استفادۀ قرص‌های ترامادول توسط دانش‌آموزان دختر نگرانی مسوولان ریاست امور زنان را نیز برانگیخته است.  عزیزه کریمی سرپرست ریاست امور زنان هرات از خانواده‌ها تقاضا می‌کند که متوجه فرزندان شان باشند و همچنان از مسوولان مکاتب می‌خواهد تا با  وضع قواعد و مقررات سخت، از ورود قرص ترامادول در داخل مکاتب جلوگیری کنند.

ترامادول اعتیادآور و مرگ‌بار است

استفاده از داروهای ترامادول که در میان جوانان رایج شده است در کنار عوارض جانبی، سبب اعتیاد فرد نیز می‌شود.

پزشکان می‌گویند ترامادول یک مخدر مصنوعی است و مصرف بیش از دو هفتۀ آن اعتیاد آور است.

بهرام بهاء، پزشک در بخش داخله، ترامادول را از مشتقات نارکوتیک‌ها و از خانوادۀ مورفین و هرویین می‌داند. او به این باور است که استفادۀ این دارو بدون هدایت پزشک عوارض خطرناکی را در پی داشته و حتی ممکن است سبب مرگ شود.

این پزشک می‌افزاید تابلیت ترامادول به دلیل خاصیت نشه‌گی و سرخوشی که دارد در بین جوانان استفاده می‌شود، اما آنان باید  بدانند داروی ترامدول مخدر مصنوعی است و  سبب اعتیاد می‌شود. وی اضافه می‌کند که یکی از عوارض خطرناک این دارو تنشنج است که در برخی موارد به شخص مصرف کننده دست می‌دهد و ممکن او را با خطر مرگ مواجه سازد.

در همین حال جامعه‌شناسان به این باور اند که استفاده از هر نوع مواد نشه‌آور در محیط‌های آموزشی چون دانشگاه و مکتب می‌تواند تاثیرات منفی روی افراد و محیط صنف داشته باشد.

علی کاوه، کارشناس اجتماعی در رابطه به استفادۀ قرص‌های ترامادول در مکتب‌های دخترانه می‌گوید، امروزه جوانان از تابلیت‌های نشه‌آور چون ایکس و ترامادول بجای مواد مخدر استفاده می‌کنند که در محیط‌های آموزشی مصرف آن ممنوع و غیر قانونی است.

آقای کاوه در رابطه به تاثیرات منفی تابلیت‌های ترامادول در محیط‌های آموزشی چون مکتب می‌گوید: “استفاده از مواد مخدر مصنوعی چون تابلیت‌ها آن هم در مکان آموزشی چون مکتب در کنار این که تاثیرات سوء را روی فرد مصرف کننده دارد می‌تواند تاثیر منفی روی دوستان و هم‌صنفی‌هایش نیز داشته باشد. به دلیل این که دوستان از هم دیگر تاثیر پذیر اند “.

برخی از نام‌های دختران در این گزارش مستعار است.

گزارشگر: سودابه احراری