تداوم تبعیض جنسیتی در افغانستان

تبعیض جنسیتی، تبعیض  بر اساس جنسیت یا جنس فرد است. پیامد این امر، تبعیض منفی نسبت‌ به انسان‌ها و بر پایۀ هویت واقعی یا فرضی جنسیتی شان است. این مفهوم امروزه در جوامع سنتی در جهت فرودست کردن زنان و دختران به کار رفته است.

تبعیض جنسیتی‌ سال‌هاست که ریشه در لایه‌های مختلف جامعه افغانستان دارد. که مسبب نابرابری‌ها، زن ستیزی، نابرابری دستمزدها، حضور ضعيف زنان در عرصه‌های سياسی، فرهنگی و ورزشی، دشواری دسترسی به فضاهای عمومی، آزارهای جنسی و بسياری چيزهای نا متقارن ديگر شده است.

اما علتهای اصلی  تداوم تبعیض جنسیتی چیست و چرا همرا ه با گذر زمان  ریشه‌های این پدیده در لایه‌های مختلف جامعه مستحکم‌تر می‌شود؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها نزد چند زن فعال در هرات رفتیم.

برخی از زنان دلیل تداوم تبعیض جنستی را جنگ و نا امنی می‌دانند.

حسینه نیکزاد، مسوول دفتر ساحوی شبکه زنان افغان در هرات، به این باور است که زنان در کشور‌های نا امن و آسیب‌پذیر به عنوان جنس دوم شناخته می‌شوند و در کشور‌های رو به انکشاف و جنگ زده زنان بیشتر قربانی تبعیض جنسینی  می‌شوند.

خانم نیکزاد می‌گوید؛ تداوم تبعیض جنسیتی سبب شده که مردان به توانایی زنان باور نداشته باشند و اگر باور هم داشته باشند توانایی زنان را بروز نمی‌دهند و نمی‌خواهند که  زنان در جامعه پیش قدم شوند.

به باور خانم نیکزاد برای سست کردن ریشه‌های تبعیض جنسیتی زنان باید توانایی‌های شان را به اثبات برسانند و به هر نحوی که شده حمایت‌های  سیاسی را برای خودشان جلب کنند.

از سوی هم به عقیده‌ برخی از زنان دلیل تداوم تبعیض جنسیتی نا آگاهی مردان از حقوق زنان است.

ثریا بلیغ، فعال مدنی، به این باور است که برای از بین بردن تبعیض جنسیتی باید برنامه‌های آگاهی‌دهی در ارتباط به حقوق زنان در مناطق دور دست برگزار شود.

وی می‌گوید؛ از سوی‌هم تداوم تبعیض جنسیتی ریشه در سهم نابرابر زنان در بخش‌های مختلف حکومت دارد که دولت برای زنان سهمی مشخصی را تعیین  نکرده است.

در همین حال برخی از زنان به این باور اند که ریشه‌های تبعیض جنسیتی در افغانستان آنچنان مستحکم است که تا افغانستانی باقی باشد تبعیض جنسیتی هم وجود خواهد داشت.

سوسن بهبود زاده، فعال مدنی، عواملی چون جامعه مرد سالار،نبود فرصت‌های ارتقای ظرفیت برای زنان، نبود فرصت‌های تعلیمی برای زنان در اطراف شهر، نبود فرصت‌های گزینشی در بست‌های دولتی و عدم حمایت سیاسی زنان از دلایل اصلی تداوم تبعیض جنسیتی عنوان می‌کند.

خانم بهبود زاده می‌گوید؛ زنان به دلیل تبعیض جنسیتی حمایت سیاسی نمی‌شوند به همین منظور زنان هرچند که تلاش کنند بازهم  نمی‌توانند جایگاه واقعی شان را به دست بیآورند.

اما به باور جامعه شناسان تداوم تبعیض جنسیتی عدم حاکمیت و تطبیق قوانین انضباطی و جزایی و فقر فرهنگی است.

علی آزاد، استاد دانشکدۀ جامعه شناسی دانشگاه هرات، می‌گوید؛ تداوم تبعیض جنسیتی دلایل زیادی دارد ازجمله بی سوادی و فقر فرهنگی، فقر اقتصادی مردان و زنان، برنامه‌های انجویی که توسط نهادها به نام حمایت از زنان در طول 17 سال اخیر صورت گرفته است که منجر به تحریک منفی مردان شده و سبب شده است تبعیض جنستی هم‌چنان ادامه پیدا کند.

گزارشگر: ضیاگل عظیمی