ماریا بشیر: در کاهش خشونت و پشتیبانی از زنان راه را اشتباه رفته ایم
خشونت بر زنان از مواردی است که در این چهارده سال اخیر به یکی از چالش‌های عمده بر سر راه زنان و فعالان حقوق زن قرار گرفته است. هرچند این راستاکارهایی صورت گرفته اما این تلاش‌‌ها، نتایج پذیرفتنی نداشته است. هنوز هم دیده میشود که همه روزه زنان به خاطر موضوعات ساده و ابتدایی با انواع خشونت‌ها رو به رو می‌شوند. از سوی دیگر آمارهایی که همه ساله از سوی ریاست امور زنان هرات و نهادهای حقوق بشری ارایه می شود کاهش آن چنانی را نشان نمی‌دهد، گاهی برعکس نتیجه معکوس است و آمارها افزایش خشونت ها را نشان می‌دهد. هرات هم از جمله ولایت‌هایی است که هیچ گاهی نتوانسته آمار خشونت‌ها را به یک سطح نشان بدهد. این ولایت هم همواره شاهد خشونت های گوناگون بر زنان بوده است و گاهی آمار این خشونت ها به اندازه ای درشت بوده است که تا برون از مرزها رفته است.
اکنون این پرسش مطرح شده است که چرا زن همواره قربانی خشونت‌ها است؟
اصلاً ریشه‌های این خشونت‌ها در چه است و چگونه می‌توان با این پدیده، به مبارزه برخاست؟
هرچند در این موارد همواره پاسخ‌هایی گفته شده است اما این بار ما خواستیم به سراغ کسی برویم که برای سال‌های متمادی با انواع خشونت‌ها و ریشه کن کردن آن سر و کار داشته و پرونده های زیادی را به بررسی گرفته.
ماریا بشیر رئیس پیشین دادستانی هرات، نه تنها در هرات که برای جهانیان نیز نامشناخته شده‌ای است، زیرا او با کارکردش توانست جایزۀ جهانی شجاعت وزارت امورخارجه امریکا را نیز به دست بیاورد. او که سا ها در راس یکی از قدرمندترین نهادهای عدلی در هرات یعنی در دادستانی کارکرده و مشخصاٌ دیدگاه متفاوتی در خصوص خشونت‌ها بر زنان و ریشه‌های این پدیده دارد که در این جا گفتگویی را با وی ترتیب داده ایم تا دیدگاه او را در خصوص این موضوع بدانیم.
پرسش: شما به حیث دادستان و و رئیس در اداره دادستانی هرات کار کرده اید و همواره با مشکلات مردم سر و کار داشتید. از دید شما چرا این همه خشونت وجود دارد و ریشه‌های این خشونت‌ها در چیست؟
ماریا بشیر: در طی چند سالی که در ریاست دادستانی هرات کار کردم در واقعیت در یافتم که ریشه خشونت‌ها در اصل مربوط میشود به فقر فرهنگی، بیکاری، اعتیاد به مواد مخدر ،آگاهی نداشتن از قوانین و مسایل شرعی که با کمال تاسف قوانین در سال‌های سال روی کاغذ بوده و هیچ قابلیت تطبیق را نداشته و اگر قانون تطبیق می‌شد و مردم آگاهی می‌داشتند که همچون قوانین در افغانستان است به یقین که خشونت‌ها آمارش پایین تر می‌بود.
و از سوی دیگر اگر سطح سواد و آموزش مردم بالا می‌بود و علمای دین رسالت خود را انجام می‌دادند و مردم را از واقعیت دین با خبر می‌ساختند و از اسلام چهره دیگری به مردم نشان می دادند و خرافات، رسم رواج ناپسند و عنعنات به نام دین به خورد مردم نمی‌رفت من فکر می‌کنم که خشونت ها به این شکل‌اش نمی‌بود.
پرسش:شاهد بوده ایم که مقدار هنگفتی روی مسایل کاهش خشونت سرمایه گذاری شده اما خشونت‌ها کاهش نه بلکه افزایش یافته، کجای کار راه اشتباه رفته ایم ؟
ماریا بشیر: اصلا در همان اوایل که جامعه بین المللی آغاز به کمک در افغانستان نمود،یکی از موارد بسیار مهم اش حمایت از حقوق زنان و تقویه زنان بود و کمک های زیادی هم در این خصوص سرازیر شد که گویا این که می خواهند برای تغییر وضعیت زنان کار کنند. امابا کمال تاسف که هم جامعه بین المللی بدون در نظر داشت شناخت دقیق و رست از مشکلات جامعه افغانی و ارایه یک راهکار منظم به اشتباه رفتند و هم حکومت های افغانستان نتوانستند ناظر خوبی‌بر تطبیق همین پروژه ها باشند.تنها همین موضوع نبود ما دیدیم که یک تعدادی هم با کامل تاسف در همان قدم های اول با استفاده از نام زنان و حقوق زنان یک منبع خوب تجارت را پیدا نموده بودند و به همین نام شروع کردند به ایجاد دفاتری با شعارها و نام هایی که گذاشتند و سرانجام شروع کردند به آوردن یک نوع اصلاحات غیر متوازن و یک جانبه که هیچ نتیجه در پی نداشت به طور مثال در اوایل ما شاهد بودیم که پروگرام ها، سیمینار ها و ورکشاپ ها به نام حقوق زنان دایر می شود. اما این آگاهی دهی همواره یک جانبه و بدون ضمانت اجرایوی بود. بدون اینکه یک مقداری ازین پول‌ها و کمک‌ها در قسمت عاری ساختن سیستم عدلی و قضایی مصرف شود یا هم تلاش برای پرداخت معاش خوب و کافی برای قاضی، دادستان و پولیس که دیگر مجبور به گرفتن رشوه نشوند.
در هر موردی که تعادل در نظر گرفته نشود نتیجه خوبی ما از آن کار گرفته نمیتوانیم. به گونه مثال برای زنان حقوق شان را بفهمانیم ولی در قسمت آگاهی دهی مردان از حقوق شان و از وجایب شان یا هم از مسوولیت هایشان هیچ کار نکنیم.
پرسش:با این که دیده ایم شیوه های برخورد با خشونت ها کاربرد نداشته، اما دیده می شودکه هنوز هم روی این روش سرمایه گذاری میشود، هنوز هم مصرف و سیمینار ها برگزار می شود حالا که دیده شده این ها کاری به جای نمی‌رساند. چرا حکومت روش خود را تغییر نمی دهد؟
ماریا بشیر: با کمال تاسف بعد از پانزده سال ما و شما به یک نقطه ای رسیدیم که نه تنها وضعیت را بهتر نمیتوانیم بلکه در رابطه به آمار خشونت‌ها و حمایت از حقوق زنان یک عقب گرد داریم چون می بینیم نه جامعه بین اللملی به وعده هایش به طوری که گفته بود وفا کرد و نه حکومت های گذشته و فعلی افغانستان.از سوی دیگر مسایل بسیار مهم سیاسی و امنیتی در سطح منطقه و افغانستان و مسایل امنیتی این موضوع را تحت شعاع قرار داد و همچنان کم شدن علاقه مندی جامعه بین اللملی در راستای حمایت از زنان و حقوق زنان باعث شد تا این موضوع کم کم زیاد جدی گرفته نشود و حالا هم کدام شیوه، سیستم و راه حلی که بعد از مطالعات بدست آمده باشد و دولت روی آن کار نموده راهکاری ارایه نماید وجود ندارد.
گذشته از این میان نهادهای مدنی و دولت هماهنگی درستی وجود ندارد تا به یک موفقیت برسند. متاسفانه چنین چیزی هم دیده نمی شود.
پرسش:چی فکر می کنید چرا دولت در مهار کردن خشونت ها و کاهش خشونت ناکام بوده؟
ماریا بشیر: در نخست باید بگویم که روحیه تبعیض در مقابل زنان درکل در جامعه وجود دارد. دیده میشود مردانی که تحصیل کرده اند هنوز تحمل این را ندارند که به حقوق زن ها احترام بگذارند و حتا کسانی که در این زمینه کار کرده اند و گپ از حقوق زنان می زنند. تا زمانی که دولت به واقعیت امر احساس نکند که در قدم اول به شهروندان افغانستان که نیم آن زنان هستند توجه نماید و هم در رابطه به کنوانسیون های بین المللی و مسایل رعایت حقوق بشری و حقوق انسانی به واقعیت عمل نکند فکر نمی‌کنم که این موضوع نهادینه شود
پرسش: با این که رییس جمهور گفته بود نقش زنان در حکومت وحدت ملی بیشتر خواهد بود اما در واقع برعکس شد چون شماری از زنان فعال نیز از کار شان برکنار شدند، این نوع برخورد حکومت آیا خودش به نوعی خشونت و تبعیض نیست؟
ماریا بشیر: صد فیصد؛ با تاسف باید گفت که دولت متاسفانه یک سکوت آزار دهنده را اختیار کرده، این که چرا زنانی که لیاقت و شایستگی و کارایی دارند به پست های که از ایشان کار کشیده می شود گماشته نمی شوند جای نگرانی و تاسف دارد.زنان در حکومت وحدت ملی نقش سمبولیک و نمایشی دارد که به جناح ها و گروه ها و همان تقسیمات پنجاه پنجاه فیصد حکومت وحدت ملی مربوط می شود آ به شکل نمایشی آن. تنها برای اینکه خواسته باشند بگویند حق و حقوق زنان را رعایت می‌کنند و یا در حکومت آن ها را سهم می دهند و از همین گونه موارد.اما در کل این ها همه نمایشی بیش نیست .دولت به واقعیت امر به آنچه گفته صادقانه عمل نکرده است.
پرسش:مسوول تغییر وضعیت زنان چی کسی است حکومت، نهاد های مدنی و یا خود شان؟
ماریا بشیر: در یک کلام خود زنان تا زمانیکه متحد، منسجم و یک نظر برای گرفتن حق خود مبارزات پیگیر نکنند، کار به جای نمی‌رسد. آن هم باید در نظر داشت که صد ساله راه را نمی‌شود یک‌شبه بپیمایند.
این موضوع بسیار مهم است که زنان اجتماعات بسیار بزرگ داشته باشند، به همدیگر و نظریات یکدیگر احترام داشته بگذارند و به این باور داشته باشند که حق گرفتنی است و دادنی نیست. و سرانجام اینقدر مبارزه کنند تا به حق خود برسند.
