انتظاری که پایان ندارد؛ یک ‌سال دیگر محرومیت دختران از شرکت در کانکور

باوجود چالش اقتصادی که دامن‌گیر خانواده‌اش بود؛ اما بازهم ده هزار را برای صنف‌های آمادگی کانکور به یکی از آموزش‌گاه‌های خصوصی کابل پرداخت کرده بود. شب‌ها دو یا شاید سه ساعتی می‌خوبید و همه‌ی روز و شب را درس می‌خواند. به‌خاطر قدردانی از پدرش که باوجود مشکل‌های مالی هزینه‌ی سنگین صنف پیش‌کانکوری‌اش را پرداخته؛ تلاش داشت که آزمون کانکور را با موفقیت سپری کرده و در رشته‌‎ی طب معالجوی دانش‌گاه کابل راه‌ یابد. اداره‌ی ملی امتحانات طالبان اعلام کردند که از دختران آزمون کانکور گرفته نمی‌شود به این ترتیب، تلاش‌های فرزانه بی‌ثمر ماند. حالا که وزارت معارف طالبان روند ثبت‌نام شرکت‌کنندگان آزمون کانکور 1404 را آغاز کرده است؛ او با ابراز نگرانی می‌گوید که بار دیگر دختران از شرکت در این آزمون محروم ماندند.

فرزانه‌ی 19 ساله باشنده‌ی کابل است. در یک خانواده‌ی فقیر؛ اما علم‌دوست به‌دنیا آمده است. پدر و مادرش تحصیلات‌ عالی ندارند؛ اما هر دو مهارت خواندن و نوشتن را دارند. او می‌گوید که پدر و مادرش همواره دخترانش را تشویق می‌کنند که درس بخوانند تا بتوانند در مورد سرنوشت و آینده‌ی شان تصمیم‌گیری کنند.

او می‌افزاید که دوست داشت در آینده پزشک شود تا از این طریق هم زحمت‌های بی‌پایان پدرش را جبران کند و هم به مردمش خدمت کند. 12 سال مکتب را با دشواری‌های زیادی سپری کرده است. می‌گوید که نصف روز خامک‌دوزی و یا قالین‌بافی می‌کرد تا بتواند تجهیزات و مواد آموزشی مکتب را تهیه کند. این‌گونه مکتب را به هدف پزشک‌شدن به پایان رسانیده است.

پس از آن وارد دوره‌ی پیش کانکوری شده است. مدتی این صنف‌ها را سپری کرده و در آزمون‌های آزمایشی کانکور نیز شرکت کرده است. به گفته‌ی فرزانه در آزمون‌های آزمایشی نمره‌های خوبی می‌گرفت و این نویدی برای پذفته‌شدنش در رشته‌ی پزشکی بود.

باوجودی‌که دو سال را به امید شرکت در آزمون کانکور سپری کرده است؛ اما می‌گوید که طالبان در آزمون کانکور 1404 نیز به دختران اجازه‌ی شرکت‌کردن نمی‌دهد. «فکر نمی‌کنم که طالبان امسال هم اجازه‌ی اشتراک به ما دخترا را بدهد. چون در این سه سال گذشته هیچ نوع پیش‌رفتی در روند این‌که دختران به مکاتب یا به دانش‌گاه بروند، نبوده است.»

فرزانه می‌افزاید که طالبان در سه سال گذشته، از اجرایی‌کردن هیچ نوع محدودیتی بر زنان و دختران دریغ نکرده است. زنان در سه سال گذشته از آموزش‌های بالاتر از صنف ششم در سراسر افغانستان محروم بوده‌اند.

این دانش‌آموز از آینده‌ی دختران ابراز نگرانی کرده و تاکید دارد که آنان هیچ روزنه‌ و امیدی برای یک آینده‌ی روشن در سایه‌ی حاکمیت این گروه ندارند.

این نگرانی در حالی مطرح می‌شود که روز گذشته وزارت معارف و اداره‌ی ملی امتحانات طالبان بدون آن‌که از دختران نامی ببرد، اعلام کردند که روند ثبت‌نام پسران در مکتب‌ها و مدرسه‌های دینی برای امتحان کانکور۱۴۰۴ هجری خورشیدی آغاز شده است.

منصوراحمد حمزه، سخن‌گوی وزارت معارف طالبان گفته که روند ثبت‌نام برای این آزمون تا سی جدی ادامه خواهد داشت. «آزمون کانکور طبق معمول در ماه جوزا گرفته می‌شود و در ولایت‌های گرم‌سیر زودتر اخذ خواهد شد. ثبت‌نام تا سی جدی ادامه دارد و سپس متوقف می‌شود.»

صنم، یکی از دختران دیگر از کابل می‌گوید که دو سال پیش از مکتب فارغ شده؛ اما از شرکت در آزمون کانکور محروم مانده است.

این دانش‌آموز می‌گوید که دوست داشت در آینده پزشک دندان شود. او می‌افزاید که دو سال گذشته را از شرکت در آزمون کانکور محروم مانده است و امسال نیز امیدی برای حضور دختران در این رقابت‌ عمومی ندارد.

بانو صنم تاکید دارد که طالبان پس از به قدرت رسیدن، زنان و دختران را از دست‌رسی به همه‌ی حقوق شان محروم کرده است. او می‌افزاید که دیدن تبعیض جنسیتی در کشورش ناراحت کننده است. «طبعا برای ما خیلی سخت تیر میشه. ناراحت کننده است که بچه‌ها می‌روند امتحان کانکور می‌دهد و به دانش‌گاه می‌روند؛ ولی دخترا نمی‌توانند. این ناراحت کننده است».

این دانش‌آموز طالبان را «نادان» خطاب کرده و می‌افزاید که این گروه، اهمیت آموزش و علم را نمی‌دانند و هم‌چنان پیش‌رفت افغانستان برای‌شان اهمیتی ندارد. او تاکید دارد که طالبان از زنان آگاه و علم‌آموخته «هراس» دارد.
نرگس، از مزارشریف در صحبتی با خبرگزاری بانوان افغانستان از ادامه‌ی ممنوعیت آموزش دختران در افغانستان انتقاد دارد. او می‌افزاید که خواهر و برادرش هم‌زمان از مکتب فارغ شده؛ اما خواهرش به‌خاطر محدودیت‌های سیستماتیک طالبان از آموزش محروم شده است. او می‌افزاید که برادرش صنف سوم دانش‌گاه شده؛ اما خواهرش حتا اجازه‌ی حضور در آزمون کانکور را نیافته است.

از نرگس خواستیم که مستقیم با خواهر کوچک‌اش صحبت کنیم؛ اما می‌گوید که به دلیل محدودیت‌های طالبان خواهرش گوشه‌نشین شده و هم‌چنان از به شدت افسرده است.

این بانو می‌افزاید که خواهرش به آموزش علاقه‌ی زیادی داشت و برای شرکت در آزمون کانکور صنف پیش کانکوری نیز گرفته بود. به گفته‌ی نرگس آنان ده هزار برای صنف آمادگی خواهرش پرداخته بودند؛ اما به دلیل ممنوعیت آموزش دختران بالاتر از 12 سال، خواهرش از دنبال‌کردن رویاها و هدف‌هایش محروم شده است. «دردآور است که دختری به‌خاطر جنسیت از آموزش و شرکت در آزمون کانکور محروم می‌شود».

طالبان پس از به دست گرفتن قدرت در اگست 2021، آموزش دختران بالاتر از صنف ششم را تعلیق کرد. سپس این محدودیت‌ها در بخش‌های دیگر آموزشی از جمله آزمون کانکور و دانش‌گاه نیز گسترش یافت.

این گروه، تنها در نخستین سال به دختران اجازه‌ی شرکت در آزمون کانکوری سراسری افغانستان را داد؛ اما رشته‌های انتخابی برای دختران محدود شده بود.